W funkcjonowaniu przedsiębiorcy amortyzacja stanowi podstawowy mechanizm. Oznacza rozłożenie w czasie kosztów związanych z wprowadzeniem do przedsiębiorstwa określonych składników majątku. W ramach niniejszego wpisu zostaną szerzej omówione amortyzacja bilansowa oraz amortyzacja podatkowa. Zapraszamy do lektury!

Co to jest amortyzacja bilansowa?

Amortyzację bilansową winno utożsamiać się z ustawą o rachunkowości, a dokładniej z art. 31, a także z art. 33 wspomnianej ustawy. Amortyzacja bilansowa zgodnie z ustawą o rachunkowości ma odzwierciedlać systematyczny, planowany okres użytkowania środka trwałego. Wskazuje się, że celem amortyzacji bilansowej jest rzetelne i klarowne przedstawienie sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorcy, jego wyniku finansowego. Dokonywana jest w sposób ciągły, a przedsiębiorca samodzielnie kształtuje wielkość odpisów amortyzacyjnych.

Przedmiotem amortyzacji bilansowej są:

• środki trwałe;
• wartości niematerialne i prawne.

W kontekście środków trwałych należy wziąć pod uwagę art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości. Przez pojęcie środków trwałych rozumie się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:

• nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego;
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy;
• ulepszenia w obcych środkach trwałych;
• inwentarz żywy.

Natomiast pod pojęciem wartości niematerialnych i prawnych, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości, rozumie się nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje;
• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych;
• know-how.

Rozpoczęcie amortyzacji nie następuje wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania.

Co to jest amortyzacja podatkowa?

Z kolei amortyzację podatkową winno się utożsamiać z ustawami o podatkach dochodowych. Zarówno podatnicy PIT, jak i CIT mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych od nowych i używanych środków trwałych. Odpisy mogą być dokonywane na zasadach ogólnych (tzn. metodą liniową) przy zastosowaniu stawek z Wykazu Rocznych Stawek Amortyzacyjnych. W przypadku używanych środków trwałych istnieje możliwość zastosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Natomiast przy niektórych środkach trwałych (grupy 3-6 oraz 8) – istnieje sposobność jednorazowego odpisu amortyzacyjnego.

Amortyzację podatkową dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek trwały wprowadzono do ewidencji.

Czym się różni amortyzacja bilansowa od podatkowej?

Wymaga podkreślenia, że główną różnicą między amortyzacją bilansową a podatkową jest okres, na jaki amortyzacja jest zaplanowana. Mają one różne okresy odpisów.

Wskazuje się, że amortyzacja bilansowa ma na celu wskazanie w sprawozdaniu finansowym wartość majątku trwałego na dany moment, pełni również funkcję kosztotwórczą, obniża ona osiągnięty wynik finansowy jednostki. Amortyzacja bilansowa zapewnia także wiarygodność oceny sytuacji majątkowej i gospodarczej spółki inwestorom.

Natomiast amortyzacja dla celów podatkowych służy do obniżania podstawy opodatkowania, a więc do ustalania prawidłowej wysokości zobowiązania z tytułu podatku dochodowego.