22 lutego 2023 r. senat przegłosował poprawki do niezwykle obszernej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. Obok zmian w procedurze cywilnej, które zdaniem projektodawcy zmniejszą obciążenie sądów i przyspieszą procedowanie spraw o charakterze cywilnym, nowela zawiera kilka innych rozwiązań, w tym wprowadzenie nowego odrębnego trybu postępowania – postępowania z udziałem konsumentów.
Cel wprowadzenia regulacji
Wprowadzenie omawianych w niniejszym artykule rozwiązań, jest związane z aktualnym ogólnoeuropejskim trendem ustawodawczym, zmierzającym do zapewnienia jak największej ochrony prawnej konsumentom w relacjach z przedsiębiorcami. Dodatkowo, jak podkreśla projektodawca w uzasadnieniu projektu ustawy, wprowadzenie nowego trybu postępowania odrębnego stanowi odpowiedź na oczekiwania środowiska konsumentów w zakresie zwiększenia zakresu ochrony ich praw.
Zakres zastosowania
Zgodnie z ustawą nowelizującą, przepisy działu „postępowanie z udziałem konsumentów” stosuje się w sprawach o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, o ile konsument ten jest stroną postępowania. Projektodawca doprecyzował również, iż postępowanie z udziałem konsumenta będzie miało zastosowanie, nawet jeżeli dany przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Zatem nawet jeżeli dany podmiot nie jest już przedsiębiorcą, ale roszczenie będzie dotyczyło stosunku prawnego, w którym występował jako przedsiębiorca, a drugą stroną był konsument – to będzie miał zastosowanie ten rodzaj postępowania.
Właściwość miejscowa
Nowe przepisy przewidują, iż konsument będzie miał prawo wytoczyć powództwo przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania. Co do zasady powództwo wytacza się dla sądu właściwego dla siedziby lub miejsca zamieszkania pozwanego. Możliwość wyboru właściwego sądu przyczyni się do likwidacji barier związanych z koniecznością ponoszenia kosztów prowadzenia sprawy przed sądem znacznie oddalonym od miejsca zamieszkania.
Obowiązki procesowe przedsiębiorcy
Regulacje dotyczące postępowania z udziałem konsumentów, przewidują pewne obowiązki procesowe, które dotyczyć będą tylko jednej strony – przedsiębiorcy – bez względu na to, czy będzie występował jako powód, czy jako pozwany.
Po pierwsze przedsiębiorca ma obowiązek powołać wszystkie twierdzenia i dowody odpowiednio w pozwie albo odpowiedzi na pozew, w zależności od roli procesowej. Twierdzenia i dowody powołane z naruszeniem przedmiotowej regulacji będą podlegać pominięciu, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe, albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania.
Warto nadmienić, iż regulacja ta jest niezwykle podobna do tej przewidzianej w dziale dotyczącym postępowanie w sprawach gospodarczych.
Drugim obowiązkiem przedsiębiorcy jest podjęcie próby dobrowolnego rozwiązania sporu przed wytoczeniem powództwa. Nowe przepisy wprowadzają sankcję za niedopełnienie tego obowiązku. Jeżeli przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa zaniechał próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylił się od udziału w niej lub uczestniczył w niej w złej wierze i przez to przyczynił się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd może obciążyć przedsiębiorcę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach podwyższyć je – nawet dwukrotnie.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Ustawa wejdzie w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia. Aktualnie po przegłosowaniu poprawek przez Senat, zajmie się nimi Sejm. Warto dodać, że poprawki nie dotyczyły postępowania z udziałem konsumentów. W związku z powyższym możemy się spodziewać, iż omawiane regulacje wejdą w życie właśnie w takiej postaci jeszcze w 2023 r. Jako radca prawny Toruń, cały czas śledzimy zmiany w przepisach.