17 sierpnia 2023 r. Sejm zakończył prace w zakresie nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw. W ramach kolejnego wpisu omówione zostaną najnowsze zmiany dotyczące usprawnień w zakresie zadań związanych z gospodarowaniem Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa, a także doprecyzowują przepisy regulujące obrót nieruchomościami rolnymi na rynku prywatnym. Ponadto zmiany dotyczą także fundacji rodzinnych w zakresie gospodarowania ziemią rolną. Zapraszamy do lektury!
Zmiany – obrót ziemią
- Użytki rolne o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha – zmiany!
W wyniku przyjętej przez Sejm nowelizacji zmienione zostanie brzmienie art. 1a pkt 1 lit. b ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Określone zostanie, że przepisy ustawy nie będą miały zastosowania do nieruchomości rolnych, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha. Aktualnie obowiązujące brzmienie przepisu zakłada, że jeżeli nieruchomość rolna będąca przedmiotem obrotu ma powierzchnię całkowitą co najmniej 0,3 ha, to do jej nabycia stosuje się już przepisy ustawy o kształtowaniu rolnego. Co to oznacza w aktualnej praktyce? Mianowicie to, że przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego mają także zastosowanie do nieruchomości tzw. mieszanych, gdzie tylko część (często nieprzekraczająca 0,3 ha) stanowi użytki rolne. Oznacza to, że więcej nieruchomości w obrocie nie będzie objętych restrykcjami wynikającymi z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.
- Zasiedzenie – zmiany!
Uchylony zostanie § 3 w art. 172 Kodeksu cywilnego. Przepis ten w aktualnym brzmieniu dotyczy możliwości nabycia nieruchomości rolnej w rozumieniu przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego przez zasiedzenie jedynie przez rolnika indywidualnego w rozumieniu przepisów tej ustawy, jeżeli powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych. Tym samym zostaną wyeliminowane wątpliwości w zakresie osób, które mogą nabyć nieruchomość rolną w wyniku zasiedzenia.
- rozszerzenie słowniczka z art. 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – zmiany!
Dokonano zmian w słowniczku poprzez rozszerzenie kręgu osób bliskich o:
- rodziców małżonka,
- ojczyma oraz
- macochę.
Zmiana ta wynikała z potrzeby wprowadzenia ułatwień w zakresie przekazywania w rodzinie gospodarstw rolnych. Zgodnie z uzasadnieniem ustawodawcy, w praktyce miały zdarzać się sytuacje, w których nie było innych uprawnionych do nabycia nieruchomości rolnych niż wskazane osoby. Tym samym zostały spełnione oczekiwania rolników w tym zakresie.
Fundacje rodzinne – jakie zmiany w zakresie gospodarowania ziemią?
Zmiany, jakie objęły także fundacje rodzinne w kontekście nabywania ziemi rolnych nie są korzystne. Mianowicie zakładają one zastosowanie także do fundacji rodzinnych ograniczeń związanych z nabywaniem nieruchomości rolnych, które zostały zawarte w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Z uzasadnienia do ustawy wynika, że ustawodawca uznał za „nieuzasadnione” uprzywilejowanie fundacji rodzinnych w stosunku do innych osób prawnych w zakresie obrotu nieruchomościami rolnymi. Tym samym zostaną uchylone przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, które pozwalają fundacji rodzinnej na obrót gruntami rolnymi bez spełnienia wymagań, które są nakładane na podmioty niebędące rolnikami indywidualnymi. W tym kontekście ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego będzie wymagać od fundacji rodzinnej oraz jej beneficjentów:
- obowiązku posiadania statusu rolnika indywidualnego;
- zakazu zbywania nieruchomości rolnej przez okres 5 lat od momentu jej nabycia nawet w odniesieniu do beneficjentów fundacji rodzinnej oraz
- zobowiązanie do każdorazowego zawiadomienia Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa o rozporządzaniu nieruchomością rolną.
Wejście w życie zmian
Większość zmian wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Wyjątek dotyczy art. 1 pkt 17 ustawy (przepis dotyczy ustalenia należności z tytułu czynszu określonego w umowie jako równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy), który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. Przebieg procesu legislacyjnego wraz z uzasadnieniem ustawy dostępny jest TUTAJ (druk nr 3429).
