W toku postępowania upadłościowego wierzytelności, z których zaspokajani są wierzyciele, podzielone zostały na tzw. cztery kategorie wierzytelności. Pod pojęciem kategorii wierzytelności należy rozumieć podział wierzytelności objętych postępowaniem upadłościowym. W dzisiejszym wpisie zostaną przybliżone poszczególne kategorie oraz ich znaczenie we wspomnianym postępowaniu upadłościowym.
Na gruncie ustawy – Prawo upadłościowe możemy wyróżnić następujące kategorie należności:
Kategoria pierwsza jest to tzw. kategoria uprzywilejowana. Obejmuje uprzywilejowane długi upadłego. Należą do niej:
Kategoria druga stanowi podstawową kategorię. Obejmuje wszystkie inne wierzytelności niewymienione ani w kategoriach pierwszej, ani w kategorii trzeciej i czwartej. Tytułem przykładu, w tej kategorii wymienia się:
Jest to tzw. kategoria podporządkowana. Obejmuje ona odsetki od należności ujętych w wyższych kategoriach w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał – odsetki ujmowane w tej kategorii nie podlegają zaspokojeniu według zasady proporcjonalności. Ponadto do kategorii trzeciej zalicza się także sądowe i administracyjne kary grzywny, należności z tytułu darowizn oraz należności z tytułu zapisów.
Jest to również kategoria podporządkowana. Do czwartej kategorii zaspokojenia zalicza się należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową, czyli np. spółką z o.o., spółką akcyjną, w okresie 5 lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami.
Wierzyciel, który chce odzyskać wierzytelność, winien zgłosić swój udział w postępowaniu upadłościowym. Dzięki temu będzie mógł brać w nim udział. Ustawodawca wskazuje w ustawie – prawo upadłościowe, a dokładnie – w przepisie art. 240, co powinna zawierać treść zgłoszenia. Oprócz tak podstawowych danych jak m.in.: imię i nazwisko wierzyciela, jego nazwa, PESEL, numer w KRS czy też inne dane, które umożliwią jednoznaczną identyfikację, wierzyciel winien podać numer rachunku bankowego, stan sprawy. Ponadto wierzyciel winien dokonać przede wszystkim określenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej. Ponadto powinna zostać wskazana także kategoria, do której wierzytelność ma być zaliczona. Celem krótkiego objaśnienia, wskażemy krótko na to, co właściwie należy rozumieć poprzez określenie wierzytelności. Określenie wierzytelności polega na jej sklasyfikowaniu przez podanie danych, które ją zidentyfikują. Wskazuje się, że sposób oznaczenia danej wierzytelności zależny będzie od rodzaju stosunku obligacyjnego, z którego dana wierzytelność wynika. Celem przykładu wskazać można na, chociażby stosunek o charakterze kontraktowym – w tym wypadku określenie wierzytelności będzie polegało na odwołaniu się do umów czy faktur.
Najczęstszym przypadkiem jest sytuacja, w której to dłużnik ma więcej niż jednego wierzyciela. Jak wówczas wygląda kolejność zaspokajania wierzycieli w toku postępowania upadłościowego? Zaspokajanie wierzycieli następuje zgodnie z wyżej wskazanym podziałem na kategorie wierzytelności. Niemniej należy mieć na uwadze, że jeszcze przed pierwszą kategorią, z masy upadłości zaspokaja się w pierwszej kolejności koszty postępowania upadłościowego, zgodnie z art. 343 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe oraz inne zobowiązania masy powstałe po ogłoszeniu upadłości. Wskazuje się, że nie tylko korzystają one z pierwszeństwa wynikającego z kolejności zaspokojenia, ale też mogą być zaspokajane na bieżąco, bez potrzeby sporządzania planu podziału.
W sprawie podziału funduszów masy upadłości to syndyk jako organ postępowania upadłościowego sporządza i składa sędziemu – komisarzowi plan podziału funduszów masy upadłości. Oznacza to, że faktyczne zaspokojenie wierzycieli następuje pod nadzorem sądowym. We wspomnianym planie syndyk określa:
Po zatwierdzeniu planu podziału funduszów masy upadłości przez sędziego – komisarza, to syndyk wykonuje plan podziału poprzez wydanie wierzycielom należnych im kwot lub poprzez przelanie ich na rachunki bankowe wierzycieli.
