Dozór elektroniczny stanowi alternatywę dla krótkoterminowej kary pozbawienia wolności. Bez wątpienia odbywanie kary w ramach dozoru elektronicznego stanowi szansę na obniżenie represyjności polskiego systemu prawa karnego, szczególności w kontekście nowelizacji, które weszła w życie z dniem 1 października 2023 r. Kodeks karny wykonawczy przewiduje trzy formy kontroli zachowania skazanego przy użyciu monitoringu elektronicznego: stacjonarny, mobilny i zbliżeniowy. W niniejszym wpisie przybliżymy okoliczności wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Czy dozór elektroniczny to kara pozbawienia wolności?

Tak, dozór elektroniczny pozwala na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Niemniej, aby dozór elektroniczny mógł być zastosowany, konieczne jest ziszczenie się przesłanek łącznie i złożenie wniosku do sądu penitencjarnego. Dozór elektroniczny polega na kontroli zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych, np. nadajnika w formie bransoletki nakładanej na nogę bądź rękę. Skazany winien przebywać w miejscu ustalonym przez sąd jako miejsce wykonywania kary, a opuszczać je może tylko w ściśle określonych godzinach wskazanych w postanowieniu sądu oraz w ściśle określonych celach, np. wykonywanie pracy.

Jak wygląda wyjście z więzienia na dozór elektroniczny?

Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności z zastosowaniem dozoru elektronicznego. Niemniej muszą ziścić się łącznie następujące przesłanki:

• wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i skazanemu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a skazany nie był karany w warunkach recydywy wielokrotnej,
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary,
• skazany posiada stałe miejsce pobytu,
• osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę,
• odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.

Istotnym jest podkreślić, że w sprawach o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny orzeka na wniosek. Złożenie wniosku jest bezpłatne. Wniosek może zostać złożony przez m.in. samego skazanego, obrońcę skazanego, prokuratora czy Dyrektora Zakładu Karnego.

Ile godzin można być poza miejscem stałego pobytu na dozorze elektronicznym?

Sąd penitencjarny albo komisja penitencjarna określa przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany ma prawo się oddalić z miejsca stałego pobytu lub innego wskazanego miejsca na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w szczególności w celu:

• świadczenia pracy,
• wykonywania praktyk religijnych,
• sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą,
• kształcenia i samokształcenia,
• dokonania niezbędnych zakupów,
• korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii,
• korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych.

Czy z dozorem elektronicznym można pracować?

Tak, odbywając karę w systemie dozoru elektronicznego, można pracować. We wniosku o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy wskazać przedziały godzinowe świadczenia pracy w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia. Wówczas sąd, który przychyli się do wniosku, wskaże w postanowieniu godziny i dni, w których to skazany może świadczyć pracę.

Czy można pić alkohol na dozorze elektronicznym?

Sąd penitencjarny, udzielając zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, może nałożyć na skazanego obowiązku określone w art. 72 Kodeksu karnego. Z § 1 pkt 5 przywołanego przepisu wynika, że sąd może zobowiązać skazanego do powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających. Co więcej, zgodnie z pkt 6, sąd może zobowiązać skazanego do poddania się terapii uzależnień. Obowiązki te mogą zostać nałożone również na wniosek prokuratora lub sądowego kuratora zawodowego, a także komisji penitencjarnej, jeżeli udzieliła skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.