W sytuacji gdy wszelkie polubowne próby odzyskania należności nie powiodły się i podejmujemy decyzję o wystąpieniu z pozwem przeciwko naszemu dłużnikowi, musimy pamiętać o określeniu w pozwie aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego. Stosownie do treści art. 126 § 2 pkt 1 KPC pierwsze pismo procesowe w sprawie powinno zawierać oznaczenia miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, a w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Wskazanie w pierwszym piśmie procesowym, a w szczególności w pozwie miejsca zamieszkania stron umożliwia komunikację sądu ze stronami, tj. umożliwia doręczenie pozwanemu naszego pozwu, kolejnych pism procesowych oraz wyroku, tak aby mógł on skorzystać ze swojego prawa do obrony i do przedstawienia swojej wersji wydarzeń i argumentów na jej poparcie. Niestety bardzo często jednak stanowi to nie lada problem szczególnie, że dłużnicy potrafią nagle zapadać się pod ziemię. Co istotne, może on występować coraz częściej z uwagi na naszą obecność w Unii Europejskiej, a tym samym wzmożoną migrację ludności. A co jeśli złożymy pozew bez wskazania adresu pozwanego? Lub co prawda określiliśmy ten adres, który gdzieś przypadkiem udało nam się ustalić jednak nasz nieuczciwy dłużnik już dawno tam nie mieszka? W takim wypadku sąd wezwie nas do uzupełnienia przedmiotowego braku pod rygorem zwrotu pozwu lub zawieszenia postępowania.  Każdego z nas, nawet najbardziej przezorną osobę może dotknąć taka niemiła sytuacja dlatego też myślę, iż warto przybliżyć ten temat.

W sytuacji gdy dłużnikiem jest przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą bądź członek zarządu jakiejś spółki, z rozwiązaniem przychodzi Centralna Ewidencja i Informacja Działalności Gospodarczej (CEIDG) oraz Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). W myśl art. 133 § 2(1) KPC pisma procesowe lub orzeczenia dla przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG doręcza się na adres do doręczeń udostępniony w tej ewidencji, chyba że przedsiębiorca wskazał inny adres do doręczeń. Z kolei jak wynika z art. 133 § 23 KPC, pisma procesowe lub orzeczenia dla osób reprezentujących podmiot wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, likwidatorów, prokurentów, członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu doręcza się na adres do doręczeń wskazany w art. 19a ust 5-5b i 5d ustawy o KRS. (dane adresowe stanowią załącznik do wpisu/zmiany wpisu w KRS).

Problematyczne może okazać się uzyskanie adresu, gdy naszym dłużnikiem jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej i niebędąca wspólnikiem w spółce handlowej. Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o ewidencji ludności, co nastąpiło od dnia 1 lipca 2019 roku, Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA nie rozpoznaje wniosków o udostępnienie danych z rejestru PESEL, co skutkuje tym, iż zainteresowani mogą składać te wnioski bezpośrednio do urzędu wybranej gminy. Wprowadzenie przedmiotowej modyfikacji do wspomnianej ustawy daje możliwość uzyskania danych z jednego z dwóch rejestrów, tj. mieszkańców lub PESEL. Wniosek podlega opłacie w wysokości 31 zł i wnioskujący musi wykazać interes prawny, dla którego dane z rejestru mają zostać udostępnione. Pojecie „interesu prawnego” nie zostało zdefiniowane w ustawie o ewidencji ludności dlatego koniecznym staje się odwołanie do poglądów doktryny i orzecznictwa, które stanowią, iż musi on mieć charakter „realny”, tzn. nadawać się do obiektywnego sprawdzenia. Wobec tego do wniosku o udostępnienie danych z wybranego rejestru powinien zostać załączony dokument, który w sposób niebudzący wątpliwości potwierdzałby potrzebę ich uzyskania, np. wezwanie sądowe.

Co jeśli mimo wszystkich podjętych starań nie uda nam się ustalić wymaganego i aktualnego adresu pozwanego? W omawianym przypadku wniesienia pozwu, sąd w pierwszej kolejności  wyśle pismo drogą pocztową. Wówczas jeśli pozwany, mimo podwójnej awizacji nie odbierze korespondencji, sąd nie uzna jej za doręczoną, gdyż zgodnie z art. 139(1) KPC, sąd prześle powodowi odpis pisma i zobowiąże go do doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika w terminie 2 miesięcy. W przypadku ustalenia przez komornika, że adresat nie zamieszkuje pod podanym adresem, lub niemożliwości potwierdzenia jego zamieszkania, komornik zwróci pismo powodowi, z zawartą informacją, że nie może go doręczyć, bo adresat nie zamieszkuje pod wskazanym adresem. W takich okolicznościach wnioskodawca może złożyć do komornika wniosek o podjęcie czynności, o których mowa, w art. 3 ust. 4 pkt 1 ustawy o komornikach sądowych – to jest zlecenie czynności mających na celu ustalenie miejsca aktualnego zamieszkania uczestnika. W skrajnych przypadkach może się okazać, że i to nie przyniesie jednak pożądanego skutku. Wówczas ostatnią deską ratunku będzie wystąpienie do sądu z wnioskiem o ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Kurator będzie reprezentował pozwanego, a więc działał za niego w sprawie i odbierał jego korespondencję.