Od 1 sierpnia 2022 r. pracownicy będą mogli skorzystać z urlopu od pracy z powodu działania siły wyższej. Jak sama nazwa wskazuje, pracownikowi będzie przysługiwał taki urlop w sytuacjach spowodowanych „siłą wyższą”. Wprowadzane rozwiązanie jest kolejną zmianą Kodeksu Pracy wynikającą z konieczności wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.

Siła wyższa jako przesłanka zwolnienia

Zgodnie z nowelizacją, pracownikowi będzie przysługiwać zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. Ustawodawca określił siłą wyższą pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna będzie natychmiastowa obecność pracownika. W związku z powyższym należy wskazać, iż ustawodawca, zobowiązany dyrektywą Parlamentu Europejskiego, wprowadza do polskiego systemu prawnego kolejny rodzaj urlopu, z którego można skorzystać jeżeli wymagają tego okoliczności określone jako wyższe.

Wynagrodzenie

W okresie zwolnienia pracownikowi przysługuje prawo do otrzymania połowy wynagrodzenia.

Wniosek o urlop z powodu siły wyższej

Ww. zwolnienie udzielane jest na wniosek pracownika. W tym zakresie pracodawca nie ma za wiele do powiedzenia – jest on zobowiązany do przyjęcia wniosku o wolne z powodu siły wyższej w terminie wskazanym przez pracownika. Konieczne jest, aby wniosek został złożony najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Można przypuszczać, że w tym zakresie będzie obowiązywała zasada analogiczna jak w przypadku urlopu na żądanie - wniosek będzie składało się przed godziną rozpoczęcia pracy w danym dniu.

Wymiar zwolnienia

Wymiar takiego zwolnienia to 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Kwestia, czy zwolnienie będzie realizowane godzinowo, czy w dniach pozostaje uzależnione od woli samego pracownika. Będzie on o tym decydował w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym. Oznacza to, że pracownik w jednym roku może zdecydować, iż chce korzystać ze zwolnienia w godzinach, a w kolejnym roku, że będzie wykorzystywał zwolnienie w dniach.

Kolejny urlop na żądanie

Omawiane zwolnienie dotyczy sytuacji nagłych oraz udzielane jest na żądanie pracownika. W tym zakresie widać bardzo wyraźne podobieństwo do urlopu na żądanie, który funkcjonuje w polskim prawie pracy od dawna. W praktyce można stwierdzić, iż jest to rozszerzone uprawnienie pracownika do urlopu na żądanie. Różnica polega na tym, że urlop na żądanie to część urlopu wypoczynkowego, a urlop z powodu siły wyższej ma swój odrębny wymiar.

Ochrona pracownika

Nowelizacja przewiduje szczególną ochronę pracownika, który zdecyduje się na skorzystanie z urlopu z powodu siły wyższej. Po powrocie pracownika z urlopu, pracodawca będzie miał obowiązek dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie będzie to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem zwolnienia na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które by obowiązywały, gdyby pracownik nie korzystał ze zwolnienia. Ponadto pracodawca, który dopuści się naruszenia przepisów o zwolnieniu od pracy z powodu działania siły wyższej popełni wykroczenie. Do katalogu wykroczeń przeciwko prawom pracownika zostanie bowiem dodane nowe wykroczenie polegające na naruszeniu przepisów o zwolnieniu od pracy z powodu siły wyższej – kara będzie mogła wynosić od 1000 do 30000 zł. Dodatkowo pracownik, wobec którego pracodawca dopuści się jakiegokolwiek niekorzystnego traktowania, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Przeczytaj także, czy pracodawca może odmówić obniżenia wymiaru czasu pracy.

Pracownicy uprawnieni do urlopu

Prawo do urlopu z powodu działania siły wyższej będzie przysługiwało pracownikom świadczącym pracę na podstawie określonej w Kodeksie pracy. W związku z powyższym uprawnienia takiego nie będą posiadać osoby zatrudnione m. in. na podstawie umowy zlecenie lub umowy o dzieło.

Urlop z powodu siły wyższej - podsumowanie

Przesłanka: działanie siły wyższej - pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.

Wymiar: 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku

Wynagrodzenie: pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia