Na podstawie ustawy nowelizującej, która weszła w życie 1 stycznia 2022 r., zwanej Polskim Ładem, art. 22c pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymał brzmienie, zgodnie z którym amortyzacji nie podlegają lokale mieszkalne. Natomiast zgodnie z art. 71 ustawy nowelizującej, podatnicy mogą amortyzować lokale nabyte przed dniem 1 stycznia 2022 r, jednakże nie dłużej niż do 31 grudnia 2022 r. W związku z powyższym wraz z końcem 2022 roku podatnicy, którzy w tym roku mieli prawo zaliczać odpisy amortyzacyjne na podstawie przepisów przejściowych, stracą definitywnie prawo do amortyzacji. Wpłynie to na zwiększenie podstawy opodatkowania, a w konsekwencji zwiększy podatek odprowadzany do Urzędu Skarbowego. Przepisy regulujące omawiane zagadnienie budzą kontrowersje, ze względu na liczne wątpliwości natury konstytucyjnej. Niestety do momentu ewentualnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, wskazane przepisy stanowią powszechnie obowiązujące prawo, któremu trzeba się podporządkować.
Dlaczego przepisy Polskiego Ładu budzą wątpliwości natury konstytucyjnej?
Zgodnie z art. 2 Konstytucji RP, Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Jest to tzw. klauzula demokratycznego państwa prawa, która zawiera w sobie zasady przedmiotowe, wyznaczające granice ingerencji władzy publicznej w sferę praw podmiotowych. W odniesieniu do kwestii zakazu amortyzacji mieszkań, kluczowe znaczenie ma zasada ochrony praw nabytych, która wymaga od ustawodawcy takiego stanowienia prawa, które nie będzie odbierało nabytych już przez obywateli praw. Z taką sytuacją mamy do czynienia w kontekście wprowadzenia omawianych zmian w Polskim Ładzie, które de facto odbierają podatnikom prawo do amortyzacji lokalu. W wielu przypadkach są to osoby, które poczyniły znaczne inwestycje z wizją zaliczania odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu przez wiele lat. W niektórych przypadkach odpisy te stanowią znaczny koszt w działalności i odebranie im tego prawa znacznie wpłynie na finanse działalności. Wielu przedsiębiorców na inwestycji w lokal mieszkalny oraz na późniejszej amortyzacji opierało swój biznesplan, mając w pełni uzasadnione przekonanie, iż nie mogą utracić prawa do amortyzacji. Rzeczywistość ustawodawcza niestety po raz kolejny brutalnie zweryfikowała przedsiębiorców, którzy pomimo licznych wątpliwości natury konstytucyjnej, muszą podporządkować się do stanowionego prawa. W tym zakresie należy wskazać, iż właściwym rozwiązaniem, zgodnym z konstytucją, wydawałoby się umożliwienie osobom, które wprowadziły lokal do ewidencji środków trwałych przed 31 grudnia 2021 r., zaliczanie odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu na starych zasadach, aż do pełnego zamortyzowania. Niestety organy nie zgadzają się z taką wykładnią przepisu, co od 1 stycznia 2023 r. może doprowadzić do fatalnych skutków dla wielu przedsiębiorców.
Ile na tym stracę?
W celu zobrazowania problemu, przedstawimy poniżej wyliczenia dla hipotetycznego przedsiębiorcy, który amortyzuje lokal mieszkalny indywidualną stawką amortyzacji 10%. Zakładamy, iż lokal został zakupiony za 700.000,00 zł, a na przystosowanie lokalu do działalności przedsiębiorca wydał 300.000,00 zł (30% wartości początkowej – przesłanka zastosowania indywidualnej stawki amortyzacji). Taka inwestycja mogła mieć miejsce w przypadku działalności związanej z prowadzeniem placówki opiekuńczej – dom opieki społecznej stanowi budynek mieszkalny (KŚT 110). Przedsiębiorca planujący rozpoczęcie tego typu działalności przewidywał, iż przez 10 lat będzie mógł miesięcznie zaliczać do kosztów uzyskania przychodu odpisy w wysokości 8.333,33 zł (10% stawka amortyzacji x 1.000.000,00 wartości początkowej = 100.000,00 zł odpisów amortyzacyjnych w skali roku). Kwota ta miała pomniejszać należny podatek, dzięki czemu inwestycja wydawała się niezwykle opłacalna. Od 1 stycznia 2023 r. przedsiębiorca ten straci możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu takiej kwoty przez co zapłaci większy podatek. Załóżmy, iż przychód roczny przedsiębiorcy wynosi 360.000,00 zł, a koszty uzyskania przychodu (nie licząc odpisów amortyzacyjnych) 180.000,00 zł. Podatek jaki przedsiębiorca będzie musiał zapłacić – zakładając, że jest na podatku liniowym (nie licząc składki zdrowotnej):
- 2022 r. – 15.200,00 zł podatku;
- 2023 r. – 34.200,00 zł podatku.
Można zauważyć, iż miesięcznie od 1 stycznia 2023 r. wskazany przedsiębiorca będzie musiał płacić średnio o 1.583,00 zł większy podatek – czego nie mógł przewidzieć w momencie nabycia wskazanej nieruchomości przed 31 grudnia 2021 r.
Podsumowanie
Opisywany powyżej hipotetyczny przypadek dotyczy wielu podatników w mniejszym bądź większym stopniu. Niezależnie od skali, utrata nabytego prawa do amortyzacji danego środka trwałego, chociażby dotyczyła bardzo małych kwot, nigdy nie powinna mieć miejsca. Niestety przedsiębiorcy, których ustawodawca naraził na znaczne straty, od 1 stycznia 2023 r. będą musieli przystosować się do zmian i po raz kolejny głowić się – jak przystosować się do nowej sytuacji.
