Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, podstawą dla funkcjonowania działalności windykacyjnych w Polsce jest zasada wolności działalności gospodarczej, która to jest jedną z podstawowych zasad ustrojowych Konstytucji RP. Brak jest na ten moment specjalnych przepisów, które regulowałyby działalność windykatorów. Co istotne, dla działalności windykacyjnych nie zostały również przewidziane zezwolenia czy też licencje. W związku z tym w niniejszym wpisie spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, co wolno, a co istotniejsze – czego nie wolno windykacji. Ponadto spróbujemy również wskazać na działania jakie można podjąć, aby skutecznie bronić się przed niewspółmierną windykacją.
Czy firma windykacyjna może przyjść do domu?
W nawiązaniu do przywołanych wyżej informacji odpowiedź na to pytanie może być tylko jedna – NIE, firma windykacyjna nie może przyjść do Twojego domu. Jedyną dopuszczalną sytuacją jest wyrażenie zgody na wejście windykatora do domu. Tym samym nasuwa się pytanie, jakie kroki należy podjąć w sytuacji, gdy zachowanie windykatora staje się natarczywe bądź pozwala on sobie na regularne odwiedziny w domu.
Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce zainicjował stworzenie dokumentu, który to reguluje zasady dobrych praktyk windykacyjnych. Zgodnie z treścią „Zasad dobrych praktyk zarządzania wierzytelnościami”, działalność windykacyjna zobowiązana jest prowadzić wszelkie działania i komunikować się z dłużnikiem w sposób zapewniający ochronę interesów kontrahenta, a równocześnie przestrzeganie prawa, dobrych obyczajów, zasad współżycia społecznego oraz poszanowanie słusznych praw osoby zadłużonej. Ponadto we wspomnianym dokumencie również zostały uregulowane pewne zasady postępowania na linii windykator – dłużnik. Mianowicie wskazane jest, aby rozmowy telefoniczne prowadzone były w miejscu i czasie, który nie będzie uciążliwy dla osoby zadłużonej, czyli w dni powszednie pomiędzy godziną 6:00 a 22:00. Istotnym jest również podkreślić, że windykatorzy nie mają przyzwolenia na stosowanie metod, które naruszałyby prawo. Wskazuje się, że zakazane jest:
- stosowanie siły i gróźb karalnych;
- używanie wulgarnego lub nieprzyzwoitego języka;
- niegrzeczny ton rozmów;
- przekazywanie nieprawdziwych informacji o konsekwencjach niezapłacenia długu (np. areszt, pozbawienie wolności, konfiskata majątku);
- sugerowanie osobom trzecim, że dłużnik jest przestępcą;
- ujawnianie innym danych o zadłużeniu danej osoby, np. sąsiadom, rodzinie czy współpracownikom dłużnika.
Dotychczasowa linia orzecznicza sądów wskazuje, że nadmierna windykacja czy też windykacja nieistniejącego, czy też nawet przedawnionego długu stanowi naruszenie dóbr osobistych takich jak prywatność, wolność czy nietykalność mieszkania.
Warto również wskazać, że w kontekście natarczywej windykacji przedawnionego lub bezpodstawnego długu wypowiedział się Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 13 lutego 2013 r., sygn.: I ACa 31/13. Mianowicie Sąd Apelacyjny wskazał, że „działanie firmy windykacyjnej, która lekceważy obywatela i niezgodnie z zasadami współżycia społecznego, dobrymi obyczajami wymusza na nim przez nękanie go w różny sposób, spłatę długu, co do którego zgłosi on zarzut przedawnienia lub uznał żądanie za bezpodstawne, jest naruszeniem dóbr osobistych, a konkretnie wolności, miru domowego i prywatności”.
W kontekście powyższych rozważań wskazać należy, że w sytuacji, w której to działania firmy windykacyjnej stają się uciążliwe i niezgodne z wyżej wskazanymi wytycznymi, możliwe jest złożenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa na policji. Ponadto możliwe jest także wystąpienie do sądu z pozwem o naruszenie dóbr osobistych takich jak prywatność czy godność i tym samym można żądać np. zadośćuczynienia pieniężnego. Podsumowując, naruszenie praw dłużnika można rozpatrywać na gruncie przepisów cywilnych, jak i karnych.
Projektowane zmiany – ustawa o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora
W ramach uwag końcowych należy wskazać, że w Ministerstwie Sprawiedliwości został przygotowany projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora. Zgodnie z obecnym brzemieniem projektu z dnia 13 marca 2023 r., planowane jest, aby czynności windykacyjne były prowadzone przez windykatorów, którzy uzyskają stosowną licencję do ich wykonywania. Ponadto czynności te nie będą mogły być prowadzone z wykorzystaniem groźby. Co istotne projektodawca planuje także zawęzić prowadzenie działalności windykacyjnej do spółki akcyjnej, o kapitale zakładowym 5 000 000 złotych, po uzyskaniu zezwolenia ministra gospodarki.
