Od 22 maja 2023 r. pojawiło się nowe rozwiązanie dla rodzinnych biznesów w postaci fundacji rodzinnej. Rozwiązanie to umożliwić ma sprawne przeprowadzanie procesów sukcesyjnych, pozwalające na zatrzymanie majątku w rodzinie i kontynuację rodzinnej działalności. W niniejszym wpisie zostaną omówione najważniejsze aspekty prawne i podatkowe nowej formy prawnej w porządku prawnym, czyli fundacji rodzinnej. Zapraszamy do lektury!
Forma prawna
Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną na podstawie ustawy o fundacji rodzinnej. Posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, a także może pozywać i być pozywana. Co istotne, fundacja rodzinna posiada odrębny majątek i ponosi samodzielną odpowiedzialność za swoje zobowiązania.
Fundator i beneficjent – kluczowe podmioty w fundacji rodzinnej
W kontekście instrumentu, jakim jest fundacja rodzinna należy mieć na uwadze to, że kluczowymi podmiotami są:
- fundator oraz
- beneficjent.
Fundacja rodzinna nie będzie mogła istnieć, jeżeli fundator nie wniesie mienia i nie wskaże beneficjentów.
Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie. To fundator powołuje fundację rodzinną, wnosi mienie na fundusz założycielski, ustanawia organy fundacji oraz jej statut. Oczywiście fundacja może mieć więcej niż jednego fundatora.
Beneficjentem, a więc podmiotem odnoszącym korzyści (świadczenia) zgodnie z wolą fundatora, będzie mogła być:
- osoba fizyczna;
- organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego;
- sam fundator fundacji rodzinnej.
Ustawa o fundacji rodzinnej w obecnym brzmieniu nie przewiduje wymogu pokrewieństwa między fundatorem a beneficjentem. Istotnym jest również podkreślić, że beneficjentem może być tylko osoba, która zostanie umieszczona na liście beneficjentów.
Opodatkowanie
W kontekście opodatkowania poruszone zostaną następujące podatki:
- podatek dochodowy od osób fizycznych (dalej: PIT);
- podatek dochodowy od osób prawnych (dalej: CIT);
- podatek od towarów i usług (dalej: VAT).
PIT
Zgodnie z art. 20 ust. 1g ustawy o PIT – wypłata świadczenia dla beneficjenta podlega pod opodatkowanie PIT-em według stawki 10% lub 15%. Dotyczy to:
- świadczeń w postaci chociażby środków pieniężnych czy rzeczy przeniesionych na beneficjenta albo oddanych beneficjentowi;
- mienia przekazywanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Stawka podatku (10% lub 15%) zależy od relacji beneficjenta z fundatorem, a mianowicie:
- jeśli beneficjent jest zaliczony do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn względem fundatora – wówczas stosowana jest stawka 10%;
- natomiast jeżeli beneficjent nie należy do I lub II grupy podatkowej – stawka podatku wynosi 15%.
Po zapoznaniu się z powyższymi informacjami naturalnie nasuwa się zapytanie o opodatkowanie beneficjentów z tzw. „zerowej” grupy podatkowej. Mianowicie otrzymanie przez nich świadczenia wolne są od opodatkowania PIT-em – dane świadczenie wypłacone beneficjentowi z ,,zerowej” grupy podlega tylko opodatkowaniu CIT-em na poziomie fundacji rodzinnej. W ramach przypomnienia osobami, które należą do „zerowej” grupy podatkowej zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, są:
- małżonek;
- zstępni, np. dzieci, wnuki;
- wstępni, np. rodzice, dziadkowie;
- pasierbowie;
- rodzeństwo;
- ojczym;
- macocha.
CIT
Fundacja rodzinna jako osoba prawna podlega pod podatek dochodowy od osób prawnych, w tym również w okresie działania jako „fundacja rodzinna w organizacji”. Niemniej zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT – dla fundacji rodzinnej wprowadzono zwolnienie podmiotowe z CIT-u.
Istotnym jest podkreślić, że zwolnienie to nie jest całkowite. Mianowicie nie ma ono zastosowania do podatku od przychodów z budynków.
Jednak należy podkreślić, że jeżeli fundacja rodzinna nie będzie wypłacać żadnych świadczeń na rzecz beneficjentów – wówczas nie będzie opodatkowana CIT-em. Dopiero w sytuacji wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów powstanie konieczność uiszczenia CIT-u przez fundację rodzinną w wysokości 15%.
VAT
Nie zostały przewidziane szczególne reguły dotyczące podatku od towarów i usług. Oznacza to, że fundacja rodzinna może być podatnikiem podatku od towarów i usług w przypadku spełniania warunków z ustawy o VAT. Tym samym transakcje takie jak chociażby wnoszenie mienia do fundacji rodzinnej czy kwestia wynajmowania majątku – powinny być analizowane pod kątem VAT-u także.
