W pierwszej kolejności należy wskazać, że wbrew powszechnej opinii, obowiązek alimentacyjny w stosunku do dzieci nie kończy się z osiągnięciem przez nie pełnoletności.
Obowiązek alimentacyjny powstaje z mocy prawa pomiędzy zobowiązany a uprawnionym. Obowiązek ten ma charakter prawnorodzinny i wzajemny, gdyż krewni w linii prostej (np. rodzic – dziecko), rodzeństwo, powinowaci w linii prostej pierwszego stopnia (wyłącznie stosunek ojczym, macocha – pasierb) są wobec siebie zobowiązani do alimentacji, a jednocześnie uprawnieni, przy czym aktualizacja uprawnienia do żądania świadczeń alimentacyjnych następuje w przypadku spełnienia niezbędnych przesłanek wynikających z ustawy, tj. potrzeba zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb, których uprawniony samodzielnie nie jest w stanie zaspokoić, z zastrzeżeniem istnienia dodatkowej przesłanki w przypadku obowiązku alimentacyjnego między powinowatymi.
Oczywiście obowiązek alimentacyjny w relacji rodzic – dziecko jest rozłożony w czasie, gdyż zgodnie z art. 144 [1] k.r.o., zobowiązany nie może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem małoletniego dziecka. Oznacza to, że każdym rodzicu ciąży obowiązek alimentacyjny względem niepełnoletniego dziecka, a dopiero po uzyskaniu przez nie pełnoletności, zobowiązany może uchylić się od nałożonego obowiązku alimentacyjnego, oczywiście jeżeli uprawniony jest w stanie utrzymywać się samodzielnie lub żądnie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Oznacza to, że osiągnięcie pełnoletności przez uprawnionego, niekoniecznie prowadzi do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, np. kontynuacja nauki w szkole ponadgimnazjalnej, którą uprawniony ukończy dopiero w wieku 19 lat.
Co do zasady obowiązek alimentacyjny wobec uprawnionego dziecka istnieje bez konieczności wydawania orzeczenia sądowego, zasądzającego na jego rzecz od zobowiązanego konkretną kwotę, przy czym kwota ta będzie płatna z góry do określonego dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. Jednakże w sytuacji odmiennej, koniecznie jest stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
Niezależnie od tego, czy obowiązek alimentacyjny wynika z prawomocnego orzeczenia albo z zawartej ugody, to stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego jest dokonywane wyłącznie przez sąd w drodze wytoczenia powództwa o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
Wyłącznie prawomocny wyrok Sądu uchyla obowiązek alimentacyjny, oczywiście po przeprowadzeniu niezbędnego postępowania, m.in. dowodowego. Oznacza to, że zawarte oświadczanie pomiędzy stronami, a nawet jakiekolwiek ugody nie powodują wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
Zgodnie z utrwaloną judykaturą, obowiązek rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie zdobędzie, stosownie do swoich uzdolnień i predyspozycji, kwalifikacji zawodowych, czyli do chwili usamodzielnienia się, i to niezależnie od osiągniętego wieku. Wówczas konieczne jest, aby dziecko osiągnęło odpowiedni stopień fizycznego i umysłowego rozwoju, potrzebnego do usamodzielnienia się i do uzyskiwania środków utrzymania z własnej pracy i z własnych zarobków.
Jednoznacznie ukształtował się pogląd, że pełnoletność z istoty rzeczy zmienia ogólną sytuację prawną dziecka, np. zawarcie związku małżeńskiego, ale nie determinuje ustania obowiązku alimentacyjnego obciążającego zobowiązanego, a najczęściej rodziców. Także ukończenie przez uprawnionego studiów lub uzyskanie zawodu nie zawsze przesądza o jego predyspozycjach do samodzielnego utrzymywania się, m.in. faktyczne problemy w znalezieniu pracy, niepełnosprawność, konieczność dalszej edukacji w celu wykonywania zawodu odpowiadającym jego dotychczasowym kwalifikacjom.
W zakresie świadczeń alimentacyjnych planowana jest nowelizacja poprzez dodanie art. 133 [1] k.r.o., który wprowadziłby instytucję „alimentów natychmiastowych”, mającej na celu sprawniejsze zagwarantowanie należnych małoletnim środków utrzymania. Jednym z istotnych założeń tej instytucji, to ma ona dotyczyć dzieci, uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych, które przed wejściem w życie ustawy nie występowały o zasądzenie alimentów. Tym samym alimenty natychmiastowe nie będą miały zastosowania w sytuacji, w której dochodzić się będzie podwyższenia lub obniżenia alimentów w wyniku zmiany stosunków. Na tym etapie jest to wyłącznie projekt ustawy.
.
