Na dniach pojawił się ważny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie umowy kredytu konsumenckiego zawartego z Provident Polska. TSUE uznał, że zobowiązanie konsumenta do zapłaty nadmiernych pozaodsetkowych kosztów kredytu może stanowić nieuczciwy warunek umowny. W niniejszym wpisie przybliżymy wyrok TSUE o sygn. C-321/22 z dnia 23 listopada 2023 r.
O sprawie słów kilka
Sprawa dotyczyła kredytobiorczyń, które zawarły 3 umowy o kredyt konsumencki w 2021 r. z Provident Polska. Stosownie do treści zawartych umów, miały one zapłacić dodatkowe opłaty i prowizje obok pożyczonej kwoty powiększonej o odsetki. Wystąpiły one do sądu polskiego z żądaniem, iż warunki umowy zawartej z Provident Polska dotyczące pozaodsetkowych kosztów kredytu są wobec nich bezskuteczne ze względu na swój nieuczciwy charakter, wynikający z oczywiście zawyżonego i przekraczającego rozsądne granice charakteru tych opłat i prowizji. Zdaniem kredytobiorczyń, były one nieproporcjonalne w stosunku do kwoty kredytu i stanowiły w rzeczywistości główne źródło dochodów kredytodawcy.
Następnie Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia zwrócił się z następującymi pytaniami do TSUE:
- Czy za nieuczciwy można uznać warunek umowy konsumenckiej, który przyznaje instytucji finansowej opłatę/prowizję w kwocie rażąco wysokiej w stosunku do oferowanej usługi?
- Czy w sytuacji nieuczciwości jedynego warunku umownego, jaki przewiduje sposób spłaty kredytu/pożyczki, cała umowa nie może obowiązywać i jest tym samym nieważna?
- Czy wymogiem wystąpienia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy z pozwem o ustalenie nieważności/bezskuteczności umowy (lub jej części) jest posiadanie interesu prawnego?
Odpowiedź TSUE
TSUE udzielił na dwa pierwsze pytania odpowiedzi twierdzącej, natomiast przeczącej na pytanie nr 3.
Co to oznacza w praktyce? Mianowicie to, że sąd krajowy może uznać za nieuczciwy warunek umowny, który przyznaje przedsiębiorcy opłatę/prowizję w kwocie rażąco wysokiej w stosunku do oferowanej przez niego usługi. TSUE odwołał się do Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, a dokładnie do art. 3 ust. 1, z którego wynika, iż warunki umowy, ustalające opłaty lub prowizje należne przedsiębiorcy można uznać za nieuczciwe z tego tylko powodu, że owe opłaty lub prowizje są rażąco nadmierne w stosunku do świadczenia przedsiębiorcy. Ponadto TSUE wskazał, że tym samym zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sąd krajowy powinien, na mocy art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13/EWG, wyciągnąć wszystkie konsekwencje, jakie zgodnie z prawem krajowym wynikają ze stwierdzenia nieuczciwego charakteru danego warunku umownego, w celu zapewnienia, że konsument nie będzie nim związany. Obowiązek taki oznacza, że do sądu krajowego należy wyłączenie stosowania warunku uznanego za nieuczciwy, aby warunek ten nie wywierał wiążących skutków wobec konsumenta. W ocenie Trybunału taki warunek należy uznać za nigdy nieistniejący, tak by nie wywoływał on skutków wobec konsumenta.
Rozstrzygnięcie TSUE oznacza w praktyce, iż wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego podlega ocenie nie tylko w odniesieniu do limitów określonych przez ustawodawcę, ale też w odniesieniu do oferowanych w zamian usług instytucji finansowej.
Jeśli masz wątpliwości co do swojej umowy kredytowej, skontaktuj się z naszym radcą prawnym Toruń.
