Na dniach pojawiły się informacje z Ministerstwa Sprawiedliwości o likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia. MS ma pracować nad ustawą, która wprowadzi model wspieranego podejmowania decyzji, który tym samym zastąpić ma instytucję ubezwłasnowolnienia. W ramach niniejszego wpisu skupimy się na ubezwłasnowolnieniu w aktualnym brzmieniu i wskażemy na postulowane zmiany w niniejszej instytucji. Zapraszamy do zapoznania się z dalszą częścią wpisu.
Stosownie do treści art. 13 Kodeksu cywilnego, osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Sprawdź za co odpowiada opiekun osoby ubezwłasnowolnionej.
Zgodnie z art. 16 Kodeksu cywilnego, osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Z powyższego wynika, że zasadniczo osoba ubezwłasnowolniona nie może działać w obrocie samodzielnie. W wyniku wydanego postanowienia o ubezwłasnowolnieniu powstaje stan ograniczonej zdolności do czynności prawnych (odnosi się do ubezwłasnowolnienia częściowego) lub braku zdolności do czynności prawnych (dotyczy ubezwłasnowolnienia całkowitego).
W wyniku zapowiedzianych zmian instytucja ubezwłasnowolnienia ma zostać wyłączona z polskiego porządku prawnego. Ministerstwo Sprawiedliwości rozpoczęło już prace nad likwidacją ubezwłasnowolnienia w obecnym kształcie i wprowadzeniem nowego modelu. Zarówno Rzecznik Praw Obywatelskich, jak i organizacje społeczne już dłuższy czas wskazywali na konieczność zniesienia instytucji ubezwłasnowolnienia. Podkreślano, że często stosowane jest ubezwłasnowolnienie całkowite względem osób z niepełnosprawnością, jednak nie zawsze zasadnie – najczęściej takie osoby są w stanie podejmować samodzielne decyzje także w innych obszarach życia.
Z dotychczasowych doniesień wynika, że MS chce skonstruować i wprowadzić uniwersalny system wsparcia w podejmowaniu decyzji, który zostanie oparty na dwóch elementach: pełnomocnictwie materialnym i procesowym (według aktualnie obowiązujących przepisów), oraz asyście prawnej. Dzięki takiemu modelowi wola osoby – dawniej ubezwłasnowolnionej – będzie urzeczywistniana.
O kolejnych istotnych zmianach w tym zakresie będziemy informować w kolejnych wpisach. Jednocześnie zachęcamy do kontaktu z radcą prawnym Toruń – w razie pojawienia się dodatkowych zapytań.
