Niezwykle często osoba, mająca problem z prawem karnym, obawia się o to, jak wyrok skazujący przełoży się na jej sytuację zawodową. Dotyczy to w szczególności osób wchodzących w skład organów spółek handlowych. Jak jest w rzeczywistości? Ustawodawca w art. 18 k.s.h. ustalił zamknięty katalog przestępstw, których popełnienie wyłącza możliwość pełnienia funkcji w organach spółki handlowej. Co ważne – wraz z wejściem w życie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, czyli od 13 października 2022 r. katalog ten zostaje rozszerzony. W niniejszym artykule przyjrzyjmy się kwestii, za jaki czyn można stracić możliwość pełnienia funkcji w organach spółki.
Jak było dotychczas?
Odnosząc się do aktualnego brzmienia przepisu art. 18 §2 k.s.h. nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 587, art. 590 i art. 591 k.s.h. Wskazać należy, że niniejszy zakaz, ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania – tak stanowi § 3 ww. przepisu. Zatem możliwość pełnienia funkcji w organach spółki kapitałowej wyłącza na pięć lat (chyba, że wcześniej nastąpiło zatarcie) skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwa:
- przestępstwa przeciwko ochronie informacji, art. 265- 269 k.k.;
- przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, art. 270- 277 k.k.;
- przestępstwa przeciwko mieniu, art. 278- 295 k.k.;
- przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, art. 296- 309 k.k.;
- przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, art. 310- 316 k.k.;
- ujawnianie fałszywych danych związanych z działalnością gospodarczą, art. 587 k.s.h.;
- umożliwienie bezprawnego głosowania, art. 590 k.s.h.;
- udział w bezprawnym głosowaniu, art. 591 k.s.h.
Pozostałe typy przestępstw, co do zasady, nie wyłączają możliwości pełnienia funkcji w organie spółki kapitałowej. Należy mieć na uwadze, iż zgodnie z art. 41 k.k. sąd w określonych okolicznościach może orzec, albo orzeka jako środek karny zakaz zajmowania określonych stanowisk jeżeli uzna to za niezbędne. W takiej sytuacji orzeczenie takiego zakazu może nastąpić również za inne przestępstwa niż wskazane powyżej.
UWAGA!
Zakaz pełnienia funkcji przez osoby skazane za przestępstwa dotyczy także prokurentów w spółkach kapitałowych, członków zarządu spółek partnerskich oraz członków rady nadzorczej spółek komandytowo-akcyjnych.
Co zmieni nowelizacja?
W tym zakresie nowelizacja nie przyniesie żądnych przełomowych zmian. Wszystko pozostanie tak jak dotychczas – z tą różnicą, że rozszerzony zostanie katalog przestępstw określony w art. 18 § 2 k.s.h. W znowelizowanym przepisie ujęto – obok wyżej wymienionych – następujące przestępstwa:
- naruszenie obowiązków wobec doradcy rady nadzorczej, art. 5872 k.s.h.;
- sprzedajność pełniącego funkcję publiczną, art. 229 k.k.;
- płatna protekcja bierna, art. 230 k.k.;
- płatna protekcja czynna, art. 230a k.k.;
- nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza, art. 231 k.k.
W uzasadnieniu do projektowanych zmian, projektodawca wskazywał m.in. na konieczność wyeliminowania z pełnienia funkcji w organach spółek osób wskazanych w ww. przepisach, gdyż leży to w interesie publicznym. Wskazuje, że od lat poziom szeroko rozumianej korupcji i działania podejmowane w celu jej zwalczana są czynnikami branymi pod uwagę w rankingach atrakcyjności inwestycyjnej państw, a więc i w decyzjach inwestorów.
Skazanie za ww. przestępstwo – co mogę zrobić?
W sytuacji, w której osoba skazana pełni funkcję w organach spółki lub w najbliżej przyszłości miała zacząć pełnić taką funkcję nie zawsze pozostanie bez możliwości dalszej działalności. Konieczne jest podjęcie pewnych kroków, które mogą umożliwić wskazaną działalność. Przedmiotowy zakaz nie zawsze ma charakter bezwzględny. Osoba skazana, za którekolwiek z ww. przestępstw, która nie popełniła przestępstwa umyślnie, może, na podstawie art. 18 § 3 k.s.h., w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku złożyć wniosek do sądu, który wydał wyrok, o zwolnienie go z zakazu pełnienia funkcji w spółce handlowej lub o skrócenie czasu obowiązywania zakazu. W tym zakresie zalecamy kontakt z profesjonalistą, gdyż każda sytuacja jest inna, a pochopne działanie może doprowadzić do negatywnych i nieodwracalnych skutków.
