Kolejny wpis z cyklu nadchodzących i jednocześnie znaczących nowelizacji w polskim porządku prawnym. Niniejszy wpis poświęcimy przede wszystkim zmianom w ustawie – Kodeks karny. Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółami tej nowelizacji poniżej!
Jakie zmiany czekają nas w Kodeksie karnym?
Pomimo tego, że ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw została podpisana przez Prezydenta RP 2 grudnia 2022 r., to jednak wejście w życie większości przepisów zostało przesunięte na dzień 1 października 2023 r. (notabene warto wspomnieć, że pierwotnie wejście w życie przepisów miało nastąpić już w marcu 2023!). Dlatego na niewiele ponad miesiąc przed wejściem w życie nowych przepisów warto dokonać przypomnienia najistotniejszych zmian, jakie będą wkrótce obowiązywać.
Zaostrzenie polityki karnej
Najistotniejszą zmianą jest zmiana katalogu kar. Celem krótkiego przypomnienia, Kodeks karny w aktualnym brzmieniu przewiduje w art. 32 następujący katalog kar:
- grzywna;
- kara ograniczenia wolności;
- kara pozbawienia wolności (od miesiąca do lat 15);
- kara 25 lat pozbawienia wolności;
- kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Od 1 października 2023 r. w powyższym katalogu nastąpi zmiana – kara 25 lat pozbawienia wolności zostanie uchylona, natomiast kara pozbawienia wolności, zgodnie z art. 37 Kodeksu karnego, będzie wynosić od miesiąca do lat 30 i będzie wymierzana w miesiącach i latach.
Zmiany – odpowiedzialność karna nieletnich
Od października nastąpią także poważne modyfikacje w zakresie odpowiedzialności karnej nieletnich. Zostanie rozszerzony katalog przestępstw, za które nieletni po ukończeniu 15 lat może odpowiadać na podstawie Kodeksu karnego, mianowicie o typ podstawowy zgwałcenia (art. 197 § 1 Kodeksu karnego). Ponadto od 1 października br. na mocy przepisu art. 10 § 2a Kodeksu karnego – nieletni po ukończeniu 14 lat, a przed ukończeniem lat 15 – będzie mógł odpowiadać na podstawie art. 148 § 2 i 3 Kodeksu karnego za zabójstwa kwalifikowane, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.
Wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym
Przepis art. 296 § 4a Kodeksu karnego przewiduje wnioskowy tryb ścigania przestępstwa w postaci wyrządzenia szkody w obrocie gospodarczym. Aktualnie wspomniany przepis zawiera unormowanie zgodnie z którym, jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej następuje na wniosek pokrzywdzonego. Od 1 października 2023 r. katalog ten zostanie rozszerzony. Mianowicie oprócz pokrzywdzonego, z wnioskiem będą mogli wystąpić także:
- wspólnik,
- akcjonariusz, lub
- udziałowiec pokrzywdzonej spółki lub członka pokrzywdzonej spółdzielni.
W uzasadnieniu wskazano, że głównym założeniem jest to, aby takie postępowanie mógł inicjować każdy zainteresowany podmiot pod względem swojego interesu majątkowego w ramach danej struktury organizacyjnej.
Przepadek pojazdu mechanicznego
Przepis art. 44b i art. 44c Kodeksu karnego również od 1 października 2023 r. ulega zmianie. Mianowicie wprowadzony zostanie środek w postaci przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym lub przepadku jego równowartości, odwołując się regulacji wprowadzonych w części szczególnej Kodeksu karnego. Ponadto jego zastosowanie zostanie również rozszerzone na przestępstwa w ruchu lądowym, np. popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Podkreślenia wymaga, że przepadek pojazdu będzie można orzec przy zawartości alkoholu w organizmie sprawcy wyższej niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo gdy prowadziła do takiego stężenia. Istotnym jest podkreślić, że od 1 października 2023 r. pojawi się również zmiana w przepisie art. 44b § 3 Kodeksu karnego. Mianowicie, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie jest niemożliwe lub niecelowe, wówczas orzeka się przepadek równowartości pojazdu.
Podsumowanie
W ramach niniejszego wpisu zostały przedstawione wybrane istotne zmiany w Kodeksie karnym. Bez wątpienia większość zmian, jakie zaszły w Kodeksie karnym – zaostrzają poziom sankcji karnej. Przebieg prac legislacyjnych wraz z uzasadnieniem dostępny jest TUTAJ (druk nr 2024).
