Od 22 maja 2023 r. pojawiło się nowe rozwiązanie dla rodzinnych biznesów w postaci fundacji rodzinnej. Rozwiązanie to umożliwić ma sprawne przeprowadzanie procesów sukcesyjnych, pozwalające na zatrzymanie majątku w rodzinie i kontynuację rodzinnej działalności. W niniejszym wpisie zostaną omówione najważniejsze aspekty prawne i podatkowe nowej formy prawnej w porządku prawnym, czyli fundacji rodzinnej. Zapraszamy do lektury!

Forma prawna

Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną na podstawie ustawy o fundacji rodzinnej. Posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, a także może pozywać i być pozywana. Co istotne, fundacja rodzinna posiada odrębny majątek i ponosi samodzielną odpowiedzialność za swoje zobowiązania.

Fundator i beneficjent – kluczowe podmioty w fundacji rodzinnej

W kontekście instrumentu, jakim jest fundacja rodzinna należy mieć na uwadze to, że kluczowymi podmiotami są:

• fundator oraz
• beneficjent.

Fundacja rodzinna nie będzie mogła istnieć, jeżeli fundator nie wniesie mienia i nie wskaże beneficjentów.

Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie. To fundator powołuje fundację rodzinną, wnosi mienie na fundusz założycielski, ustanawia organy fundacji oraz jej statut. Oczywiście fundacja może mieć więcej niż jednego fundatora.

Beneficjentem, a więc podmiotem odnoszącym korzyści (świadczenia) zgodnie z wolą fundatora, będzie mogła być:

• osoba fizyczna;
• organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego;
• sam fundator fundacji rodzinnej.

Ustawa o fundacji rodzinnej w obecnym brzmieniu nie przewiduje wymogu pokrewieństwa między fundatorem a beneficjentem. Istotnym jest również podkreślić, że beneficjentem może być tylko osoba, która zostanie umieszczona na liście beneficjentów.

Przeczytaj również na temat fundacja rodzinna na celowniku KAS.

Opodatkowanie

W kontekście opodatkowania poruszone zostaną następujące podatki:

• podatek dochodowy od osób fizycznych (dalej: PIT);
• podatek dochodowy od osób prawnych (dalej: CIT);
• podatek od towarów i usług (dalej: VAT).

PIT

Zgodnie z art. 20 ust. 1g ustawy o PIT – wypłata świadczenia dla beneficjenta podlega pod opodatkowanie PIT-em według stawki 10% lub 15%. Dotyczy to:

• świadczeń w postaci chociażby środków pieniężnych czy rzeczy przeniesionych na beneficjenta albo oddanych beneficjentowi;
• mienia przekazywanego w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Stawka podatku (10% lub 15%) zależy od relacji beneficjenta z fundatorem, a mianowicie:

• jeśli beneficjent jest zaliczony do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn względem fundatora – wówczas stosowana jest stawka 10%;
• natomiast jeżeli beneficjent nie należy do I lub II grupy podatkowej – stawka podatku wynosi 15%.

Po zapoznaniu się z powyższymi informacjami naturalnie nasuwa się zapytanie o opodatkowanie beneficjentów z tzw. „zerowej” grupy podatkowej. Mianowicie otrzymanie przez nich świadczenia wolne są od opodatkowania PIT-em - dane świadczenie wypłacone beneficjentowi z ,,zerowej” grupy podlega tylko opodatkowaniu CIT-em na poziomie fundacji rodzinnej. W ramach przypomnienia osobami, które należą do „zerowej” grupy podatkowej zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, są:

• małżonek;
• zstępni, np. dzieci, wnuki;
• wstępni, np. rodzice, dziadkowie;
• pasierbowie;
• rodzeństwo;
• ojczym;
• macocha.

CIT

Fundacja rodzinna jako osoba prawna podlega pod podatek dochodowy od osób prawnych, w tym również w okresie działania jako „fundacja rodzinna w organizacji”. Niemniej zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT – dla fundacji rodzinnej wprowadzono zwolnienie podmiotowe z CIT-u.

Istotnym jest podkreślić, że zwolnienie to nie jest całkowite. Mianowicie nie ma ono zastosowania do podatku od przychodów z budynków.

Jednak należy podkreślić, że jeżeli fundacja rodzinna nie będzie wypłacać żadnych świadczeń na rzecz beneficjentów – wówczas nie będzie opodatkowana CIT-em. Dopiero w sytuacji wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów powstanie konieczność uiszczenia CIT-u przez fundację rodzinną w wysokości 15%.

VAT

Nie zostały przewidziane szczególne reguły dotyczące podatku od towarów i usług. Oznacza to, że fundacja rodzinna może być podatnikiem podatku od towarów i usług w przypadku spełniania warunków z ustawy o VAT. Tym samym transakcje takie jak chociażby wnoszenie mienia do fundacji rodzinnej czy kwestia wynajmowania majątku – powinny być analizowane pod kątem VAT-u także.