Bardzo często w potocznym języku możemy spotkać się z pojęciem intercyzy, które wydawać by się mogło wręcz oczywiste. Czy aby jednak naprawdę jest tak oczywiste i nie budzi żadnych wątpliwości?
Zgodnie z polskim prawem kobieta i mężczyzna wstępując w związek małżeński tworzą tzw. wspólność majątkową, konsekwencją czego jest to, że wszystko, co zostało nabyte po ślubie, staje się własnością zarówno męża jak i żony, niezależnie od wkładu procentowego każdego z nich. Należy jednak zwrócić uwagę, iż niezależnie od składu majątku wspólnego, każdy z małżonków posiada również majątek osobisty, do którego nalezą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem majątkowej wspólności ustawowej, przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, a także prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.
Przepisy prawa rodzinnego dają jednak możliwość małżonkom do odmiennego uregulowania ustroju majątkowego w małżeństwie. Najczęściej małżonkowie w chwili ślubu nie zdają sobie sprawy z finansowych konsekwencji zawarcia małżeństwa i powstania wspólności ustawowej, co niekiedy może prowadzić do bolesnych skutków. Dlatego też, przed zawarciem małżeństwa, warto zapoznać się z istotą majątkowych ustrojów małżeńskich, by uniknąć negatywnych skutków braku wiedzy w tym zakresie.
W sytuacji więc jeśli przyszli małżonkowie decydują się na inną formę uregulowania spraw majątkowych, rozsądnym wyjściem jest właśnie intercyza. Czym zatem jest ta słynna intercyza? Większość osób odpowiedziałoby, że jest to regulacja tworząca ustrój rozdzielności majątkowej i pojęcie rozdzielności majątkowej oraz intercyzy stosowane jest zamiennie. Otóż nie jest to do końca prawdą. Dlaczego? Spieszę już z wyjaśnieniem…
Intercyza jest umową zawieraną w formie aktu notarialnego, która reguluje małżeński ustrój majątkowy. Co istotne, przepisy prawa rodzinnego przewidują aż cztery takie umowne ustroje majątkowe:
Rozszerzona wspólność majątkowa – polega ona na tym, że do wspólności majątkowej włącza się określone składniki majątków osobistych małżonków. Co istotne nie można rozszerzyć wspólności na przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny, czy też wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Ograniczona wspólność majątkowa – jej istota polega na wyłączeniu z majątku wspólnego określonych składników, które w świetle przepisów prawa wchodzą lub weszłyby w jego skład.
Rozdzielność majątkowa – małżonkowie nie posiadają majątku wspólnego a ich dochody stanowią majątek osobisty, do którego zalicza się zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później przez każdego małżonka z osobna. Ponadto każdy z małżonków sprawuje samodzielny zarząd swoimi aktywami.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – jest to ustrój odpowiadający rozdzielności majątkowej z tą jednak różnicą, że po jej ustaniu, małżonek którego dorobek jest mniejszy, może żądać od drugiego małżonka jego wyrównania poprzez zapłatę lub przeniesienie prawa. Ustanie rozdzielności może nastąpić w wyniku rozwodu. Poprzez dorobek należy rozumieć wzrost wartości majątku każdego z małżonków, który nastąpił od zawarcia intercyzy do jej ustania. Celem wyrównania dorobku jest ochrona interesów tego małżonka, który znajduje się się w gorszej sytuacji finansowej, co może mieć miejsce, gdy w ustroju rozdzielności majątkowej, jeden ze współmałżonków z powodu np. sprawowania opieki nad małoletnimi dziećmi, lub ciężkiej choroby, nie mógł powiększać swojego majątku osobistego.
Podsumowując powyższe, intercyza to tylko potoczne określenie umowy majątkowej między małżonkami i wcale nie oznacza ona wyłącznie rozdzielności majątkowej, wbrew powszechnemu przekonaniu. Co istotne intercyzę można zawrzeć zarówno przed ślubem jak i po wstąpieniu w związek małżeński. Różnica sprowadza się do aspektu finansowego. Jej koszt zawarcia przed ślubem waha się na poziomie 400 zł netto, natomiast w przypadku chęci jej zawarcia po ślubie, kwota jaką uiścimy podczas wizyty u notariusza zależna będzie od wartości posiadanego majątku wspólnego i może wynieść nawet 10 tysięcy złotych. Należy mieć jednak na uwadze, że bez względu czy zawrzemy ją przed czy po ślubie, to wywołuje ona skutki od dnia jej zawarcia, lub w terminie późniejszym, w zależności od ustaleń stron. W przygotowaniu intercyzy pomoże prawnik od przygotowania umów.
Na koniec warto też wspomnieć, że intercyza nie ma wpływu na dziedziczenie ustawowe, gdyż niezależnie od treści umowy majątkowej, małżonkowie dziedziczą po sobie na zasadach ogólnych. W przypadku gdy jeden z nich umrze, do ustalenia praw do spadku stosuje się ogólne regulacje prawa spadkowego, a intercyza nie stanowi przeszkody, aby dana osoba dziedziczyła wszelkie przedmioty majątkowe po swoim zmarłym małżonku.
