Przy podziale majątku sąd nie dokonuje podziału kredytu hipotecznego, który został zaciągnięty wspólnie przez małżonków. Innymi słowy, sąd nie zajmuje się podziałem zobowiązań, które ciążą na byłych małżonkach. Tym samym to byli małżonkowie muszą poradzić sobie z rozwiązaniem tej kwestii samodzielnie. W niniejszym wpisie przybliżmy najczęściej pojawiające się zapytania dotyczące kredytu hipotecznego i małżonków w kontekście ewentualnego podziału majątku. Ponadto zwrócimy uwagę na stanowisko sądów w tym zakresie. Zapraszamy do lektury!
Podział majątku a kredyt hipoteczny
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (dalej: SN), w przypadku, jeżeli oboje małżonkowie (tzn. byli małżonkowie) pozostają po ustaniu wspólności majątkowej osobistymi dłużnikami banku, odpowiedzialnymi solidarnie za spłatę zobowiązania kredytowego zabezpieczonego hipoteką obciążającą prawo do lokalu mieszkalnego, wówczas sąd w trakcie określania tego składnika majątkowego, który podlega podziałowi majątku – bierze pod uwagę jego wartość rynkową bez uwzględnienia obciążenia hipotecznego. Jednocześnie SN wskazał na to, że sąd ma obowiązek uwzględnić kwotę hipoteki, jeśli istnieją ważne powody uzasadniające takie działanie (uchwała SN z dnia 25 lipca 2019 r., sygn.: III CZP 14/19).
W kontekście omawianego problemu warto także zwrócić uwagę na pismo Ministerstwa Sprawiedliwości (dalej: MS) Podsekretarza Stanu z dnia 21 czerwca 2017 r., które to stanowi odpowiedź na interpelację złożoną przez posła w sprawie zwalniania byłych małżonków z długu w postępowaniu o podział majątku wspólnego. W interpelacji poseł zwrócił uwagę na potrzebę zmianę przepisów. Zaproponowane zostało rozwiązanie upoważniające sąd dokonujący podziału majątku wspólnego byłych małżonków, do władczego zaingerowania w treść stosunku obligacyjnego łączącego małżonka, któremu prawo do mieszkania nie przypadło, z bankiem i zwolnienia go z zaciągniętego wobec banku długu. Wówczas bank traciłby jednego z dłużników osobistych, jednakże otrzymałby w zamian zaspokojenie ze spłaty przypadającej na rzecz małżonka, który nie otrzymuje nieruchomości. W interpelacji poseł wskazał na pomysł, że również bank miałby brać udział w postępowaniu o podział majątku wspólnego i zgłaszałby ewentualne sprzeciwy co do sposobów rozdysponowania majątkiem, co pozwoliłoby na zabezpieczenie interesów samego banku. Zdaniem interpelującego pozwoliłoby to unormować sytuację tysięcy osób, które niejednokrotnie do końca życia pozostaną z długiem obciążających ich jako dłużników osobistych banków.
Niestety, opisane w interpelacji rozwiązanie dotyczące rozstrzygnięcia zagadnienia kredytu hipotecznego po rozwodzie nie spotkało się z aprobatą MS. W odpowiedzi wskazano, że obowiązkiem dłużnika jest wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią, bez względu na okoliczności. Nadto powołano się także na regulację art. 3571 Kodeksu cywilnego, która stanowi, że z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę, sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Przeczytaj, czy spłata kredytu przez jednego z małżonków jest możliwa.
Rozliczenie spłaconego kredytu przy podziale majątku
Wiele małżeństw decyduje się, jeszcze przed rozwodem, skorzystać z usług notariusza celem ustanowienia rozdzielności majątkowej i sporządzenia umowy o podziale majątku. Wówczas kłopotliwa kwestia kredytu jest formalnością dla małżeństw podejmujących decyzję o rozwodzie i z całą pewnością przyspieszy przebieg podziału wspólnego majątku. Najczęściej małżonkowie umawiają się, że do spłaty długu zobowiązany będzie ten z małżonków, któremu przypadnie wspólna nieruchomość w wyniku podziału majątku wspólnego.
Jednak rozważmy przypadek, w którym to jeden z byłych małżonków po rozwodzie, ale przed podziałem majątku, spłaci z góry cały kredyt. Czy po spłacie kredytu z wyprzedzeniem przez jego z byłych małżonków istnieje możliwość żądania zwrotu połowy spłaconego kredytu od drugiego z byłych małżonków? W takim przypadku należy mieć na uwadze przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 376 Kodeksu cywilnego, jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużnika. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych, czyli regresu.
Czy kredyt zaciągnięty przed ślubem obowiązuje obydwu małżonków?
Na tak postawione pytanie jest tylko jedna odpowiedź – nie, kredyt zaciągnięty przed ślubem przez jedną ze stron nie obowiązuje obydwu małżonków. W takim przypadku sprawa jest prosta – dalej osobą zobowiązaną pozostanie ta osoba, która zaciągnęła kredyt przed ślubem. Niemniej pojawia się zapytanie o spłatę takiego kredytu i podział majątku w przypadku, gdy strony będące w ustroju wspólności majątkowej podjęły decyzję o rozwodzie. Oczywiście w przypadku zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej – sytuacja jest prosta, gdyż w wyniku zawarcia takiej umowy nie powstaje majątek wspólny małżonków. Jednak w sytuacji, gdy dany małżonek zaciągnął kredyt przed zawarciem związku małżeńskiego, jednocześnie obowiązywał ustrój wspólności majątkowej między małżonkami i kredyt był spłacany z otrzymywanego wynagrodzenia za pracę – wówczas sprawa komplikuje się, bo spłata kredytu następuje de facto z majątku wspólnego.
Dlaczego? Mianowicie stosownie do treści art. 31 § 2 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Tym samym przy podziale majątku wspólnego przez sąd należy rozliczyć spłacony kredyt ze wspólnego majątku. Zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków.
Poznaj stanowisko Sądu Najwyższego w kwestii trwonienia majątku wspólnego przez jednego z małżonków.
Jak rozwiązać kredyt hipoteczny po rozwodzie?
Poniżej zaprezentowane zostały rozwiązania dotyczące kredytu hipotecznego po rozwodzie z krótkim opisem do każdego z nich.
- przejęcie kredytu przez jedną ze stron
Istnieje możliwość przejęcia kredytu hipotecznego przez jedną ze stron po rozwodzie, pod warunkiem, że jeden z kredytobiorców ma wystarczające dochody, aby samodzielnie spłacać kredyt (tzw. zdolność kredytowa). Rozwiązanie to może zainteresować stronę, która w ramach podziału majątku otrzymała daną nieruchomość. Wówczas należy umówić się na wizytę w placówce banku celem złożenia wniosku o aneks do umowy kredytowej.
- zmiana współkredytobiorcy
W przypadku, gdy dana strona, która chciałaby przejąć kredyt, nie ma odpowiedniej zdolności kredytowej, wówczas istnieje możliwość zmiany osoby współkredytobiorcy, z którą będzie spłacało się kredyt. Również konieczne jest umówienie się na wizytę w placówce banku celem złożenia wniosku o aneks do umowy kredytowej.
- sprzedaż nieruchomości, spłata kredytu i podział pozostałych środków
W sytuacji braku osiągnięcia porozumienia z byłym współmałżonkiem – warto przeanalizować możliwość sprzedaży nieruchomości i podział pieniędzy ze sprzedaży.
