W ramach Kodeksu spółek handlowych wyróżniamy spółki kapitałowe oraz spółki osobowe. Do spółek kapitałowych należą: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna oraz prosta spółka akcyjna. Z kolei do spółek osobowych zaliczamy spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową oraz spółkę komandytowo-akcyjną. W przepisach Kodeksu spółek handlowych możemy odnaleźć kompleksowe uregulowania dotyczące zakładania spółek, konstrukcji umów, stosunków wewnętrznych, reprezentacji czy nawet rozwiązania i likwidacji spółek. Niemniej w niniejszym wpisie skupimy się na początkach, czyli aspektach związanych z zakładaniem spółek osobowych. Zapraszamy do lektury!
Co trzeba zrobić, aby założyć spółkę osobową?
W pierwszej kolejności wymaga podkreślenia, że spółki osobowe to jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (tzw. ułomne osoby prawne). Co to oznacza w praktyce? Każda spółka osobowa nie ma osobowości prawnej, natomiast jako podmiot zachowuje zdolność prawną. W kontekście odpowiedzi na powyżej postawione pytanie zdaje się, że koniecznym jest z osobna omówić procedurę zakładania każdej spółki osobowej ze względu na pewne występujące osobliwości.
Spółka jawna
Zakładając, że mamy już wspólnika, pomysł na działalność gospodarczą oraz wkłady – należy skonstruować umowę. Kodeks spółek handlowych w przepisie art. 23 reguluje, że umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Niemniej art. 231 § 1 oraz § 2 Kodeksu spółek handlowych statuują, że umowa spółki jawnej może być zawarta również przy wykorzystaniu wzorca umowy (tzw. system s24), co wymaga wypełnienia formularza umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym i opatrzenia umowy kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Oczywiście należy pamiętać o obligatoryjnych elementach umowy spółki jawnej, które zostały wskazane w art. 25 Kodeksu spółek handlowych. Należą do nich:
1) firma i siedziba spółki,
2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
3) przedmiot działalności spółki,
4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Po zawarciu umowy – konieczny jest wpis do rejestru, gdyż zgodnie z art. 251 Kodeksu spółek handlowych – spółka jawna powstaje z chwilą do rejestru. Zgodnie z ustawą o KRS, wniosek o wpis powinien być złożony w terminie 7 dni od zajścia stosownych zdarzeń uzasadniających dokonanie wpisu.
Spółka partnerska
Analogicznie jak w przypadku spółki jawnej, jeżeli mamy już partnera (partnerów), z którym (którymi) możemy wykonywać wolny zawód, wkłady – wówczas należy zawrzeć umowę spółki partnerskiej. Zgodnie z art. 92 Kodeksu spółek handlowych, umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Niestety w tym przypadku nie mamy możliwości zawarcia umowy przez system s24. W kontekście samej umowy także należy zwrócić uwagę na elementy obligatoryjne umowy, które zostały wymienione w art. 91 Kodeksu spółek handlowych. Należą do nich:
1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki,
4) w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
5) firmę i siedzibę spółki,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Podobnie jak miało to miejsce w przypadku spółki jawnej, zgodnie z ustawą o KRS, wniosek o wpis powinien być złożony w terminie 7 dni od zajścia stosownych zdarzeń uzasadniających dokonanie wpisu. Spółka partnerska również powstaje z chwilą wpisu do rejestru, stosownie do treści art. 94 Kodeksu spółek handlowych. Od tego momentu spółka może nabywać prawa we własnym imieniu, w tym nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, może pozywać i być pozywaną. Dopiero od tego momentu może działać pod własną firmą (tj. nazwą).
Spółka komandytowa
Mając już pomysł na działalność gospodarczą, co najmniej jednego komplementariusza i co najmniej jednego komandytariusza – należy udać się do notariusza celem sporządzenia umowy spółki komandytowej, gdyż przepis art. 106 Kodeksu spółek handlowych stanowi, że powinna być ona zawarta w formie aktu notarialnego. Oczywiście w przypadku spółki komandytowej możemy także za pomocą systemu s24 zawrzeć umowę przy wykorzystaniu wzorca, tak jak ma to miejsce w przypadku spółki jawnej. Następnie należy dokonać zgłoszenia do sądu rejestrowego i wpisu w rejestrze, gdyż dopiero z chwilą wpisu do rejestru – powstaje spółka komandytowa. W przypadku tej spółki również obowiązuje 7-dniowy termin złożenia wniosku o wpis do rejestru.
Spółka komandytowo-akcyjna
W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej sporządzony zostaje statut. Zgodnie z art. 131 Kodeksu spółek handlowych, statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Niestety nie ma możliwości skorzystania ze wzorca umowy za pośrednictwem systemu s24, dlatego koniecznym będzie udanie się do notariusza celem sporządzenia statutu. Po sporządzeniu i podpisaniu statutu przez komplementariuszy – należy dokonać zgłoszenia do sądu rejestrowego i wówczas z chwilą wpisu do rejestru powstaje spółka komandytowo-akcyjna.
Czy można założyć spółkę osobową samemu?
Co do zasady spółki osobowej nie możemy założyć samemu. Wyjątek może stanowić spółka komandytowo-akcyjna, o której nieco więcej – w dalszej części artykułu. Natomiast pozostałe spółki, czyli jawna, partnerska oraz komandytowa – wymagają do założenia co najmniej dwóch wspólników. Poniżej krótka charakterystyka poszczególnych spółek osobowych, z wyłączeniem spółki komandytowo-akcyjnej, która zostanie omówiona w kolejnym punkcie wpisu.
Spółka jawna
W przypadku spółki jawnej – powinna ona liczyć co najmniej dwóch wspólników. Wspólnikami spółki jawnej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i „ułomne osoby prawne”. Zawiązanie spółki przez jedną osobę jest niedopuszczalne. Wskazuje się, że w sytuacji wypowiedzenia umowy spółki lub śmierci wspólnika, przejściowo, w okresie likwidacji, może funkcjonować spółka jednoosobowa. Dowiedz się, jak założyć jednoosobową spółkę z o.o.
Spółka partnerska
Jak sama nazwa spółki podpowiada, tutaj również koniecznym jest w czasie zakładania, aby było co najmniej dwóch partnerów. Tym samym nie jest dopuszczalne utworzenie jednoosobowej spółki partnerskiej. Co istotne, partnerem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca uprawienie do wykonywania wolnego zawodu.
Spółka komandytowa
Do założenia spółki komandytowej potrzeba co najmniej dwóch wspólników – komplementariusza i komandytariusza. Komplementariusz odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki, natomiast komandytariusz – tylko do wysokości sumy komandytowej. Wobec powyższego – spółka komandytowa jest więc zawsze spółką co najmniej dwuosobową – nigdy nie będzie istniała jako spółka jednoosobowa.
Jaka spółka osobowa dla jednej osoby?
W przypadku chęci założenia spółki osobowej „w pojedynkę”, tak jak zostało wspomniane – jedyną możliwością może okazać się spółka komandytowo-akcyjna. Zgodnie z art. 125 Kodeksu spółek handlowych, każda spółka komandytowo-akcyjna musi posiadać akcjonariusza i komplementariusza. Niemniej brak jest w Kodeksie spółek handlowych regulacji, która zakazywałaby występowanie jednego podmiotu w „podwójnej roli” – komplementariusza i akcjonariusza. Oczywiście wśród praktyków i teoretyków wykształciły się dwa stanowiska w tej materii, a mianowicie – jedni uważają, że przepisy nie uniemożliwiają powstania jednoosobowej spółki komandytowo-akcyjnej, natomiast drudzy – wskazują, że muszą być dwa odrębne podmioty, gdyż każdy z nich, tj. akcjonariusz i komplementariusz mają odmienne prawa i obowiązki w spółce. Niemniej zdaje się, że przeważa w doktrynie stanowisko, które dopuszcza jednoosobową spółkę komandytowo-akcyjną w obrocie gospodarczym.
Jaki jest koszt założenia spółki osobowej?
Oczywiście na to pytanie nie ma jednoznacznej i „wyliczonej” odpowiedzi. Wszystko zależy od tego, czy korzystamy z pomocy prawnika, czy samodzielnie zakładamy spółkę osobową. Z całą pewnością do opłat „stałych”, które każdorazowo pojawią się w przypadku każdej z wymienionych wyżej spółek osobowych, należą:
- opłata stała w wysokości 500 zł od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (przy założeniu, że umowa nie została zawarta przez system s24).
Natomiast w przypadku zawarcia umowy przez system teleinformatyczny s24 – wówczas opłata stała wynosi 250 zł.
Ponadto należy doliczyć kwotę opłaty w wysokości 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Co również istotne, w przypadku spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej należy wziąć pod uwagę, że Kodeksu spółek handlowych przewiduje konieczność zawarcia umowy w formie aktu notarialnego, co również generuje dodatkowe koszty, m.in. opłaty notarialne oraz podatek od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie pamiętać należy, że w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej wymagane jest, aby komplementariusz wniósł na kapitał zakładowy kwotę w wysokości 50.000 zł, co należy również kwalifikować w kontekście kosztów założenia spółki osobowej.
