Oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponieść. Powyższe unormowanie, wynikające z art. 552 § 1 Kodeksu postępowania karnego, dotyczy także osób niesłusznie skazanych za składanie fałszywych zeznań. W niniejszym wpisie omówimy najistotniejsze informacje praktyczne związane z odszkodowaniem za fałszywe zeznania.
Odszkodowanie za fałszywe zeznania – komu przysługuje?
Zgodnie z wyżej przywołanym przepisem, prawo dochodzenia roszczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu wyrządzonej szkody lub krzywdy w wyniku niesłusznego wykonania kary, środka zabezpieczającego albo niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania przysługuje oskarżonemu. Niemniej wskazuje się w literaturze, że niniejsze sformułowanie jest nietrafne i należałoby posługiwać się terminami takimi jak chociażby “poszkodowany” czy “wnioskodawca”. Mianowicie zwraca się uwagę na to, że termin “oskarżony” nie jest adekwatny do osoby, wobec której niesłusznie orzeczono karę, czy środek zabezpieczający, a która występuje w związku z tym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie (Komentarz do art. 552 Kodeksu postępowania karnego, red. Skorupka 2023, wyd. 6/Jasiński, Legalis).
Przeczytaj, jak bronić się przed fałszywymi zeznaniami.
Jak ustala się odszkodowanie?
Odnośnie do wysokości odszkodowania – kwestia ustalenia kwoty zadośćuczynienia czy odszkodowania nie jest prosta. Na gruncie obowiązujących przepisów nie funkcjonują żadne taryfikatory. Co do zasady sądy biorą pod uwagę m.in. długość niesłusznie odbywanej kary, wiek, stan zdrowia, przeżytą traumę, doznania psychiczne.
Ile kosztuje postępowanie?
Postępowanie sądowe dotyczące odszkodowania za niesłuszne skazanie czy aresztowanie jest wolne od kosztów sądowych. Wynika to z przepisu art. 554 § 4 Kodeksu postępowania karnego. Ponadto w razie uwzględnienia roszczeń choćby w części wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika.
Co grozi za nakłanianie do składania fałszywych zeznań?
Odpowiadając na powyższe pytanie, w pierwszej kolejności wymaga wyjaśnienia, jak należy rozumieć nakłanianie na gruncie Kodeksu karnego. Mianowicie nakłanianie innej osoby do popełnienia czynu zabronionego to podżeganie. Może ono polegać na jakimkolwiek oddziaływaniu na inną osobę, mającym wzbudzić w niej zamiar popełnienia czynu zabronionego. Podżeganie wymaga działania. Zgodnie z art. 19 Kodeksu karnego, sąd wymierza karę za podżeganie w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo. Odnośnie do przestępstwa składania fałszywych zeznań, stosownie do art. 233 § 1 Kodeksu karnego, kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia – za nakłanianie do składania fałszywych zeznań ustawodawca przewidział odpowiedzialność w granicach sprawstwa. Jak udowodnić fałszywe zeznania?
Znajdujesz się w podobnej sytuacji? Skorzystaj z pomocy radcy prawnego Toruń.
