W wyniku wejścia Polski do Unii Europejskiej, dla przedsiębiorców zajmujących się transportem, logistyką czy spedycją pojawiła się intratna szansa na rozwinięcie działalności, usług i poszerzenie listy kontrahentów z państw takich jak Niemcy, Włochy czy Francja. W sytuacji, kiedy to kontrahenci są rzetelni i terminowo regulują płatności za dokonane przewozy – sprawa zdaje się prosta. Niemniej co w przypadku, jeśli trafimy na podmiot, który odmawia płatności za fakturę czy wykonane usługi? Niniejszy wpis poświęcony zostanie windykacji należności transportowych oraz w jakich okolicznościach powinno dojść do wszczęcia windykacji.
Weryfikacja kontrahenta przed rozpoczęciem współpracy
Najskuteczniejszym sposobem na zminimalizowanie ryzyka konieczności podjęcia windykacji z tytułu należności transportowych jest przede wszystkim odpowiednia weryfikacja kontrahenta na etapie podejmowania decyzji o rozpoczęciu współpracy. Pomocne we wstępnym rozeznaniu mogą okazać się dostępne internetowe rejestry/ewidencje. W przypadku polskich przedsiębiorców będą to:
- Krajowy Rejestr Sądowy (tzw. KRS), oraz
- Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (tzw. CEIDG).
W wymienionych wyżej rejestrach możemy odnaleźć informacje dotyczące m.in.:
- daty rozpoczęcia/zawieszenia działalności,
- osób uprawnionych do reprezentowania,
- przedmiotu działalności,
- wysokości kapitału zakładowego,
- zaległościach,
- informacjach o przekształceniach, podziałach i połączeniach,
- postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych.
Dzięki możliwości wglądu w powyższe informacje możemy w łatwy sposób zweryfikować, czy osoba, z którą negocjujemy warunki umowy faktycznie jest uprawniona do zawierania tego typu umów w imieniu danego przedsiębiorstwa, a także możemy sprawdzić kondycję finansową, gospodarczą potencjalnego kontrahenta. Z kolei w kontekście zagranicznych podmiotów warto każdorazowo sprawdzić podobne rejestry przedsiębiorców, które funkcjonują w poszczególnych państwach. Często wspomniane zagraniczne rejestry posiadają możliwość zmiany języka na angielski. Celem przykładu wskazać można chociażby niemiecki rejestr przedsiębiorców – link TUTAJ czy włoski – link TUTAJ. Dzięki temu zyskamy pewność, że nasz przyszły kontrahent jest rzetelny oraz uzyskamy wgląd w kondycję gospodarczą danego podmiotu.
Od czego rozpocząć postępowanie windykacyjne z tytułu należności transportowych?
Jednak co w sytuacji, jeśli przed podjęciem decyzji faktycznie sprawdziliśmy kontrahenta, a jednak on nie uiszcza należności? Jakie kroki należy podjąć? Tak jak zostało to podkreślone we wcześniejszych publikacjach na blogu, w pierwszej kolejności powinny zostać podjęte polubowne próby odzyskania zaległości, tzw. windykacja miękka. W szczególności polubowne („przedsądowe”) kroki powinny zostać podjęte, jeżeli to nasz na stale współpracujący kontrahent nie uregulował wymaganej należności. Pierwszym krokiem powinno być pismo z wezwaniem do zapłaty, z którego klarownie będzie wynikać:
- data i miejsce sporządzenia pisma,
- oznaczenie stron umowy,
- wysokość należności,
- z jakiego tytułu ma być uiszczona (np. faktura, umowa),
- maksymalny termin do jej uregulowania,
- działania, jakie zostaną podjęte, jeżeli dłużnik nie podejmie działań.
Jak odzyskać zaległe płatności za transport?
Jeżeli polubowne działania nie przyniosą efektu w postaci uregulowania należności, nie pozostaje nic innego jak wszczęcie postępowania sądowego. Wówczas w zależności od tego, czy przewóz był krajowy, unijny czy międzynarodowy – odmienna będzie właściwość sądu rozpatrującego sprawę.
Przewóz krajowy
W przypadku transportu krajowego pozew można złożyć, korzystając z właściwości ogólnej (sądem właściwym będzie wtedy sąd siedziby dłużnika). Niemniej w niektórych sytuacjach wygodniejszym rozwiązaniem będzie odwołanie się do właściwości przemiennej dla stosunków umownych zgodnie z treścią art. 34 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Wówczas wierzyciel może wybierać między sądem ogólnym a właściwym dla miejsca wykonania umowy. Dlatego istotne jest, aby w treści kontraktu zastrzec miejsce, które będzie związane z realizacją umowy.
Ponadto strony w ramach umowy mogą przewidzieć tzw. klauzulę prorogacyjną i określić w niej właściwość miejscową sądu. Wyjątkiem od wspomnianej klauzuli jest złożenie pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Sądem właściwym dla rozpoznania spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym jest VI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego w Lublinie, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2012 r.
Właściwość rzeczową określa art. 16 oraz 17 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego, które uzależniają sąd I instancji w zależności od wartości przedmiotu sporu:
- do 100.000 zł właściwe są sądy rejonowe,
- powyżej tej kwoty właściwe są sądy okręgowe.
Przewóz unijny
W przypadku sporu między kontrahentami/przewoźnikami mającymi siedzibę w Unii Europejskiej, należy wziąć pod uwagę rozporządzenie nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I). Zgodnie z art. 5 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia, w zakresie, w jakim nie dokonano wyboru prawa właściwego dla umowy przewozu towarów, wówczas prawem właściwym dla takiej umowy jest prawo państwa, w którym przewoźnik ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem, że w tym samym państwie znajduje się miejsce przyjęcia towaru do przewozu lub miejsce dostawy, lub miejsce zwykłego pobytu nadawcy. Jeżeli warunki te nie są spełnione, stosuje się prawo państwa, w którym znajduje się uzgodnione przez strony miejsce dostawy.
Przewóz międzynarodowy
W takiej sytuacji określenie właściwości sądu w transporcie międzynarodowym wymaga sięgnięcia do Konwencji CMR, a dokładnie do art. 31 ust. 1, który reguluje, że we wszystkich sporach, które wynikają z przewozów, powód może wnosić sprawę do sądów umawiających się krajów, określonych przez strony w drodze wspólnego porozumienia, a ponadto do sądów kraju, na którego obszarze
- pozwany ma stałe miejsce zamieszkania, główną siedzibę lub filię albo agencję, za której pośrednictwem zawarto umowę o przewóz, albo
- znajduje się miejsce przejęcia towaru do przewozu lub miejsce jego dostawy,
i nie może wnosić sprawy do innych sądów.
