Dobro dziecka wymaga, aby było ono wychowywane przez rodziców. Niemniej jednak ustawodawca przewidział, że władza rodzicielska może zostać zawieszona na skutek przemijającej przeszkody. W niniejszym wpisie omówione zostaną zawieszenie władzy rodzicielskiej oraz konsekwencje z tym związane. Zwrócimy także uwagę na pozbawienie władzy rodzicielskiej – kiedy może to nastąpić oraz czy obowiązek alimentacyjny dalej będzie występował.
Co to jest zawieszenie władzy rodzicielskiej?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 110 § 1 stanowi, że w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie. Ustawodawca w żaden sposób nie formułuje w żadnym z przepisów przykładowego katalogu przeszkód w wykonywaniu władzy rodzicielskiej, wskazuje tylko na przesłankę wystąpienie „przemijającej przeszkody”. Pod pojęciem przemijającej przeszkody należy rozumieć przeszkodę, co do której można przewidywać, że przestanie istnieć i wówczas po jej upływie rodzic dalej będzie mógł ją sprawować. Istotnym jest podkreślić, że zawieszenie władzy rodzicielskiej jest dopuszczalne, gdy rodzice chcą ją sprawować, ale nie sprawują wobec przemijających przeszkód, którym nie mogą się przeciwstawić.
Wskazuje się, że przeszkoda przemijająca jest niezawiniona i zachodzi ona po stronie rodziców. Jednocześnie istotnym jest podkreślić, że sąd zawieszając władzę rodzicielską, nie określa z góry czasu trwania zawieszenia. Samo zawieszenie władzy rodzicielskiej będzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie.
Jednocześnie warto wskazać na treść art. 112 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który to stanowi, że zawieszenie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w wyroku orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa.
Jakie są skutki zawieszenia władzy rodzicielskiej?
Wskazuje się, że zawieszenie władzy rodzicielskiej ma podobny skutek pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej. W wypadku zawieszenia władzy rodzicielskiej obojga rodziców lub jednego z nich, gdy drugiemu z innej przyczyny władza nie przysługuje, ustanawia się opiekę dla dziecka i wyznacza opiekuna.
W jakich okolicznościach możliwe jest zawieszenie władzy rodzicielskiej?
Wskazaliśmy wyżej, że zawieszenie władzy rodzicielskiej jest możliwe w razie przemijającej przeszkody w jej wykonywaniu. Niemniej, w jakich konkretnych okolicznościach możliwe jest zawieszenie władzy rodzicielskiej? Kiedy to rodzice powinni wystąpić do sądu o zawieszenie władzy rodzicielskiej? W literaturze podaje się przykład rodziców, którzy wyjeżdżają na czasowe kontrakty za granicę, do pracy. Wówczas powinni oni wystąpić z wnioskiem o zawieszenie władzy rodzicielskiej, gdyż podczas ich nieobecności nikt nie jest uprawniony do podpisania dokumentów np. w szkole czy w szpitalu dotyczących zabiegów medycznych, operacji.
Czy po odebraniu władzy rodzicielskiej trzeba płacić alimenty?
Powyżej omówiliśmy, co należy rozumieć przez zawieszenie praw rodzicielskich. Niemniej należy zwrócić także uwagę na to, że ustawodawca przewidział możliwość pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej. Stosownie do treści art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodów:
- trwałej przeszkody albo
- jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub
- w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka,
wówczas sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Jest to najdalej idący instrument ingerencji we władzę rodzicielską. Niemniej jednak nie wygasa wówczas obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka ani prawo do kontaktów z dzieckiem. Jednocześnie warto podkreślić, że w razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.
Odnośnie do okoliczności, które mogą spowodować pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej, wskazuje się m.in. na długoletnie pozbawienie wolności w związku z popełnieniem przestępstwa czy długotrwały pobyt w szpitalu.
W kontekście powyższego, odpowiadając na pytanie postawione wyżej – tak, po odebraniu władzy rodzicielskiej trzeba płacić alimenty.