Zastanawiająca może być kwestia, kto może być obrońcą oskarżonego. Czy może być to ktokolwiek, kogo wyznaczy oskarżony? Czy tylko osoba do tego uprawniona? Ponadto, możliwe jest nawet wyznaczenie obrońcy z urzędu. W niniejszym wpisie podejmiemy właśnie temat dotyczący obrońcy oskarżonego.
Kto może ustanowić obrońcę w sprawie karnej?
Prawo oskarżonego do obrony należy do podstawowych zasad postępowania karnego. Kto może ustanowić obrońcę w sprawie karnej? Odpowiedź na to pytanie możemy znaleźć w art. 83 k.p.k., stanowi on, iż obrońcę ustanawia sam oskarżony. Jednak, do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego pozbawionego wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym niezwłocznie zawiadamia się oskarżonego. Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych. Do połowy roku 2015 obrońcą oskarżonego mógł być jedynie adwokat, jednak po tym czasie radcom prawnym również zaczęła przysługiwać taka kompetencja. Upoważnienie do obrony może być dokonane zarówno w formie ustnej do protokołu, jak i pisemnej. Co ciekawe, obrońca ma prawo do obrony nawet kilku oskarżonych, pod warunkiem, że ich interesy nie pozostają ze sobą w sprzeczności. Za to jeden oskarżony może mieć maksymalnie trzech obrońców. Jednak to, że oskarżony posiada obrońcę, nie zwalnia go od możliwości osobistego działania.
Sprawdź również, jakie prawa ma osoba tymczasowo aresztowana.
Obrońca z urzędu
Obrońca może być również ustanowiony z urzędu. Może to nastąpić zarówno na wniosek, jak i obligatoryjnie. W przypadku, jeśli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, może skierować wniosek do sądu o ustanowienie go z urzędu. Jednak musi on uprawdopodobnić to, iż nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Może również wskazać, czy ma to być adwokat, czy też radca prawny. Jednak sąd nie jest w żaden sposób tym związany. Organ władzy sądowniczej wówczas w sposób niezwłoczny wyznacza obrońcę z listy obrońców. Podaje również godność, numer kontaktowy, jak i adres korespondencyjny obrońcy. Jeśli jednak oskarżony złoży uzasadniony wniosek, sąd może wyznaczyć nowego obrońcę w miejsce dotychczasowego. Art. 84 k.p.k. wskazuje wiele uprawnień, jak i obowiązków obrońcy, są to m.in.:
- uprawnienia do działania w całym postępowaniu, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń;
- obowiązek podejmowania czynności procesowych do prawomocnego zakończenia postępowania.
Czy oskarżony musi mieć obrońcę?
Powstaje jednak pytanie, czy posiadanie obrońcy jest obligatoryjne? Otóż w kilku przypadkach tak. Oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu przed sądem okręgowym, jeżeli zarzucono mu zbrodnię. W takim wypadku udział obrońcy w rozprawie głównej jest obowiązkowy. Dowiedz się więcej o prawach oskarżonego.
Kodeks postępowania karnego przewiduje również przypadki obrony obligatoryjnej. Według niego oskarżony musi mieć obrońcę, jeśli:
- nie ukończył 18. roku życia;
- jest głuchy;
- jest niemy;
- jest niewidomy;
- zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona;
- zachodzi uzasadniona wątpliwość czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny;
- sąd uzna to za niezbędne ze względu na inne okoliczności utrudniające obronę.
W wyżej wskazanych sytuacjach udział obrońcy oskarżonego jest obligatoryjny dokładnie na tych samych rozprawach oraz posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.
