Zapewne każdy z Państwa pojęcie „oskarżonego” utożsamia z postępowaniem karnym czy też szeroko rozumianym prawem karnym. Jest to słuszny trop, dlatego w ramach niniejszego wpisu zastanowimy się nad pozycją oskarżonego w toku postępowania, tj. przede wszystkim jakie ma prawa i obowiązki.
Kim jest oskarżony?
Ustawodawca w art. 71 § 2 Kodeksu postępowania karnego stworzył legalną definicję oskarżonego. Mianowicie za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek wskazany w art. 335 § 1 (skazanie bez rozprawy – wniosek) lub wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.
Prawo do obrony
Zgodnie z art. 6 Kodeksu postępowania karnego, oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć. Kto może być obrońcą oskarżonego? Należy zwrócić uwagę, że prawo do obrony zostało sformułowane w Konstytucji RP, tj. art. 42 ust. 2 (Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu). Jest to fundamentalne prawo i jest ono realizowane przede wszystkim przez prawo korzystania z pomocy obrońcy, zakazem zmuszania oskarżonego do aktywnego dostarczania przeciwko sobie dowodów, czy prawem do milczenia.
Sprawdź również, jakie prawa ma osoba tymczasowo aresztowana.
Obowiązki oskarżonego
Zasadniczo prawa i obowiązki oskarżonego w postępowaniu zostały sformułowane w rozdziale 8 Kodeksu postępowania karnego, a przede wszystkim – art. 74 Kodeksu postępowania karnego. Przechodząc jednak do obowiązków, w pierwszej kolejności zwrócimy uwagę na to, co nie jest obowiązkiem oskarżonego. Mianowicie kluczowym jest pamiętać, że oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani też obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. Natomiast oskarżony jest obowiązany m.in. poddać się:
- oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom;
- badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych;
- pobraniu przez funkcjonariusza Policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne.
Ponadto oskarżony, wobec którego nie zastosowano tymczasowego aresztowania jako środka zapobiegawczego, obowiązany jest zawiadamiać organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca swojego zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie, jak również o każdej zmianie danych umożliwiających kontaktowanie się. Czy wiesz, jaka jest wysokość kaucji za wyjście z aresztu?
Czy oskarżony może być obecny przy przesłuchaniu świadka?
Na to pytanie również odpowiada nam Kodeks postępowania karnego. W myśl art. 390 § 1 Kodeksu postępowania karnego oskarżony ma prawo być obecny przy wszystkich czynnościach postępowania dowodowego. Niniejszy przepis odnosi się do wszystkich środków dowodowych. Tym samym należy wywieść, że owszem – oskarżony zasadniczo może być także obecny przy przesłuchaniu świadków. Niemniej należy zwrócić uwagę także na treść § 2 wspomnianego przepisu, który stanowi, że w wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco na zeznania świadka, przewodniczący może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową.
Radca prawny Toruń również może podejmować sprawy z zakresu postępowania karnego, dlatego w razie zapytań – zapraszamy do kontaktu celem umówienia się na spotkanie.