Na dniach pojawiły się informacje z Ministerstwa Sprawiedliwości o likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia. MS ma pracować nad ustawą, która wprowadzi model wspieranego podejmowania decyzji, który tym samym zastąpić ma instytucję ubezwłasnowolnienia. W ramach niniejszego wpisu skupimy się na ubezwłasnowolnieniu w aktualnym brzmieniu i wskażemy na postulowane zmiany w niniejszej instytucji. Zapraszamy do zapoznania się z dalszą częścią wpisu.
Ubezwłasnowolnienie – wobec kogo może zostać zastosowane?
Ubezwłasnowolnienie całkowite
Stosownie do treści art. 13 Kodeksu cywilnego, osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.
Sprawdź za co odpowiada opiekun osoby ubezwłasnowolnionej.
Ubezwłasnowolnienie częściowe
Zgodnie z art. 16 Kodeksu cywilnego, osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.
Z powyższego wynika, że zasadniczo osoba ubezwłasnowolniona nie może działać w obrocie samodzielnie. W wyniku wydanego postanowienia o ubezwłasnowolnieniu powstaje stan ograniczonej zdolności do czynności prawnych (odnosi się do ubezwłasnowolnienia częściowego) lub braku zdolności do czynności prawnych (dotyczy ubezwłasnowolnienia całkowitego).
Prace nad nowym projektem – już w toku!
W wyniku zapowiedzianych zmian instytucja ubezwłasnowolnienia ma zostać wyłączona z polskiego porządku prawnego. Ministerstwo Sprawiedliwości rozpoczęło już prace nad likwidacją ubezwłasnowolnienia w obecnym kształcie i wprowadzeniem nowego modelu. Zarówno Rzecznik Praw Obywatelskich, jak i organizacje społeczne już dłuższy czas wskazywali na konieczność zniesienia instytucji ubezwłasnowolnienia. Podkreślano, że często stosowane jest ubezwłasnowolnienie całkowite względem osób z niepełnosprawnością, jednak nie zawsze zasadnie – najczęściej takie osoby są w stanie podejmować samodzielne decyzje także w innych obszarach życia.
Z dotychczasowych doniesień wynika, że MS chce skonstruować i wprowadzić uniwersalny system wsparcia w podejmowaniu decyzji, który zostanie oparty na dwóch elementach: pełnomocnictwie materialnym i procesowym (według aktualnie obowiązujących przepisów), oraz asyście prawnej. Dzięki takiemu modelowi wola osoby – dawniej ubezwłasnowolnionej – będzie urzeczywistniana.
O kolejnych istotnych zmianach w tym zakresie będziemy informować w kolejnych wpisach. Jednocześnie zachęcamy do kontaktu z radcą prawnym Toruń – w razie pojawienia się dodatkowych zapytań.
