Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że zasadniczo nie można zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Niemniej co w sytuacji, gdy jeden z małżonków zostanie dotknięty chorobą psychiczną w trakcie związku małżeńskiego? Czy będzie możliwe orzeczenie rozwodu? W niniejszym wpisie nieco szerzej omawiamy niniejsze zagadnienie, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów oraz orzecznictwa. Zapraszamy do dalszej lektury.
Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. W obecnym brzmieniu przepisu, bezwzględną, pozytywną przesłanką rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, przy czym zupełność i trwałość rozkładu muszą wystąpić łącznie. Niemniej zwracamy uwagę na to, że jednocześnie nie może zaistnieć żadna z negatywnych przesłanek rozwodowych, do których należą następujące przypadki:
W tym kontekście należy zadać pytanie, czy poważna choroba psychiczna jednego z małżonków może wywołać sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego. W jednym z wyroków z dnia 28 czerwca 2000 r., sygn. akt IV CKN 662/00, Sąd Najwyższy stwierdził, że w sytuacji, gdy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia spowodowany długotrwałą chorobą psychiczną jednego z małżonków, a drugi małżonek – który do czasu upełnoletnienia się wspólnych dzieci zajmował się ich wychowaniem – sam zachorował i z powodu stwierdzonego u niego schorzenia nie jest w stanie zapewnić współmałżonkowi moralnego wsparcia, orzeczenie – na jego żądanie – rozwodu z przyczyn niezawinionych przez strony nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zatem w kontekście ewentualnego rozwodu – każdorazowo należy indywidualnie weryfikować dany przypadek, gdyż nie zawsze poważna choroba małżonka będzie wywoływać sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego.
Zobacz, jak przygotować się na rozprawę rozwodową.
Choroba psychiczna małżonka może wykluczyć przypisanie mu winy rozkładu pożycia małżeńskiego, niemniej nie jest to jednoznaczne. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Wszystko zależy od rodzaju choroby, a także od tego, czy przyczyną rozkładu pożycia było jedno konkretne zdarzenie (np. fakt zdrady), czy też występuje wiele przyczyn rozłożonych w czasie.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r., sygn. akt V CKN 915/00, choroba psychiczna małżonka nie wyklucza przypisania mu winy trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. W przypadku, gdy małżonek cierpiący na chorobę psychiczną utrudnia leczenie, bądź go odmawia, nie zdając sobie sprawy, iż powinien dołożyć wszelkich starań, by zminimalizować skutki choroby – wówczas może to skutkować o przypisaniu winy za rozkład pożycia małżonkowi cierpiącemu na chorobę psychiczną.
Zgodnie z art. 12 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków, może żądać każdy z małżonków. Wskazuje się w orzecznictwie, że unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków może nastąpić tylko wtedy, gdy przeszkoda ta istniała w dacie zawierania związku małżeńskiego. Późniejsze popadniecie w chorobę psychiczną przez jednego z małżonków nie stwarza możliwości unieważnienia małżeństwa.
Co istotne, przepis art. 12 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że nie można unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu choroby.
Jeżeli potrzebują Państwo porady prawnej w zakresie prawa rodzinnego (z uwzględnieniem postępowania rozwodowego) – radca prawny Toruń pozostaje do Państwa dyspozycji telefonicznie lub mailowo. Zapraszamy do kontaktu.
